“Maes Eisteddfod anhysbys… VD ar werth yn y maes pebyll”
Awdur: Geraint Ffrancon
www.ffrancon.net a www.electroneg.com
Adolygiad albwm Gruff Rhys v Tony Da Gatorra – The Terror Of Cosmic Loneliness
Mae Gruff Rhys wedi cydweithio â nifer o artistiaid gwahanol yn ystod ei yrfa gerddorol, megis y band post-rock Albanaidd Mogwai ar y trac anferthol Dial:Revenge, a gyda Bryan Hollon/Boom Bip ar y trac gwych Do’s And Don’ts ag albym difyr Neon Neon Stainless Style a enwebwyd am y Wobr Mercury.
Cydweithiad â cherddor unigryw o Frasil, Tony Da Gatorra, yw’r albwm newydd hon. Mae Gatorra wedi dyfeisio teclyn gitâr/peiriant drwm lloerig o’r enw y ‘Gatorra’, ac mae’r ddau wedi creu casgliad o ganeuon yma sydd heb os yn cynrychioli gwaith mwya out there Gruff Rhys.
Mai rhai wedi disgrifio’r record hon fel electronica, ond er bod peiriant drwm y Gatorra a chydig o synau electroneg eu naws i’w clywed yn y cefndir, mae nhw’n cael eu boddi rhan fwya o’r amser gan ton ar ôl ton o gitars swnllyd, wyrgamus sy’n rhoi teimlad bowld ac arbrofol i’r gwaith. Yn wir, mae’r trac agoriadol ‘O Que Tu Tem’ yn swnio mwy fel synth-pync y band Suicide o Efrog Newydd, neu synau diwydiannol Cabaret Voltaire. Mae Da Gatorra yn swnio’n dywyll a brawychus: dau air Portiwgaleg o’n i’n medru deallt oedd ‘capitalista’ a ‘mercenarios’.
Na, tydi’r albym hon ddim yn hawdd gwrando arno ar y cyfan (heblaw efallai ar un neu ddau o’r tracs ble mae Gruff yn canu ac mae pethau’n nesáu at pop/harmoni). Ond mae yn record uffernol o ddifyrrus, yn llawn hwyl a rhyddid sonig – weithiau’n swnio fel Bill a Ted yn jamio yn eu garej, ac ar adegau eraill yn fy atgoffa o vibe chwareus The Whitey Album gan Sonic Youth. Dydi The Terror Of Cosmic Loneliness ddim yn mynd i apelio i holl ffans Gruff Rhys a’r Super Furry Animals, ond efallai dyna’r pwynt – gwneud rhywbeth hollol gwahanol ac annisgwyl.
Cyfweliad Gareth Potter
Roedd Gareth Potter yn aelod o dri o’r grwpiau mwya arloesol ar y sîn yng Nghymru yn ystod y 1980au a’r 1990au – Traddodiad Ofnus, Pop Negatif Wastad a Tŷ Gwydr. Yn ogystal, mae wedi dilyn gyrfa actio llwyddianus ac amrywiol, a mae o dal yn mwynhau DJo o gwmpas y brifddinas.
Ti wedi bod yn aelod o tri grwp arloesol amgen/electroneg eu naws yng Nghymru. Sut ddechreuodd pethau? Pwy oedd y dylanwadau, a sut wnaethoch chi ddechrau?
Dwi wastad wedi hoffi cerddoriaeth oedd yn pwsho pethau ychydig. Roedd punk yn beth da, ond fe aeth y miwsic yn formulaic iawn yn gyflym. Pan o’n i’n teenager o’n i’n meddwl bod recordiau disgo fel ‘I Feel Love’ gan Donna Summer/Giorgio Morroder a Mighty Real gan Sylvester/Patrick Crowley llawn mor chwyldroadol a Anarchy in the UK. Roedd bandiau fel PiL yn anhygoel o arbrofol. Mae pobol yn anghofio bod recordiau hollol mental fel Death Disco a Flowers of Romance wedi ymddangos ar Top of the Pops ar ddechrau’r 80au. Roedd Joy Division, Human Leage, The Fall, Gang of Four, Young Marble Giants, Talking Heads a Devo yn arwyr i mi. Ac roedd Bowie, Krafwerk a Faust fel Duwiau!
Roeddwn i’n mynd lawr i Gaerdydd yn aml i wylio bandiau reggae. Roedd hwn yn oes aur i gerddoriaeth Jamaica ac o’n i’n ffodus iawn i weld Black Uhuru, Gregory Isaacs, Roots Radics Band, Mighty Diamonds, Sly & Robbie, Aswad a Steel Pulse pan on i tua 16. Mae synnau reggae o’r cyfnod yma yn hollol cwl a dwi’n dal i hoffi gwrando arno fe.
Fe ddechraeon ni Traddodiad Ofnus yn 1984, a’r bwriad oedd i ffrico pawb allan trwy creu swn rhythmic gyda scrap metal, gitar scratchy, bas undonog yn gyrru’r groove a fi’n rantio dros y top. Byddem ni’n gwahodd y gynilleidfa i berfformio gyda ni ac yn mynd mewn i improvisations hollol crazy. Roeddem ni wedi cael ein dylanwadu’n fawr gan Einstürzende Neubauten, Test Dept, SPK a Throbbing Gristle. Roedd e’n brofiad intense iawn ond hilarious ar yr un pryd. Unwaith fe brynon ni car o’r scrapyard, towio fe mewn i’r bar o’n ni’n whare ynddo a jest smasho fe lan. Dyna oedd y gig. Roedd y gynilleidfa wrth eu bodd yn helpu ni i ddinistrio’r Ford Escort!
Ymhle cwrddais ti a Marc Lugg (sef partner in crime Gareth yn Traddodiad Ofnus a Tŷ Gwydr)?
Dwi di nabod Lugg ers o’n i’n dair oed. Roedd e’n byw drws nesaf i mamgu yng Nghaerffili. Aethon ni i’r ysgol da’n gilydd ac roeddem ni fel dau oddball mewn i fiwsic a la John Peel. Mae Lugg yn web designer talentog iawn sy hefyd yn gwneud dodrefn gwych. Mae e mor practical a dwi mor chwit chwat. Dwi’n meddwl bo ni’n combination da.
Nes ti tyfu fyny yn Abertridwr, ger Caerffili
Ro’n i’n casau’r lle pan o’n i’n tyfu lan. Teimlo fel freak. Wastad mewn ffeits oherwydd fy nillad neu’r ffaith bo fi’n mynd i’r ysgol Gymraeg. Byddwn ni’n hongio mas mewn gangiau oedd yn gwisgo’n ryfedd. Safety in numbers. Ro’n i’n ffan mawr o wisgo mewn dillad o’r 50au ac yn edrych fel Tintin a’r merched mewn sgertiau ra ra gyda gwallt mawr.
Mae na dri trac gan Traddodiad Ofnus ar yr albym ‘Gadael yr Ugeinfed Ganrif’ (a ddaeth allan ar Recordiau Anhrefn yn yr 80au cynnar). Sut ddaethoch chi i sylw Recordiau Anhrefn? Be wyt ti’n meddwl o’r albym yna rwan?
Nes i cwrdd a Rhys Mwyn tua 1980. Roedd e yn y brifysgol yng Nghaerdydd ac ron i’n canu i grwp punkaidd o’r enw Clustiau Cwn. Roedd loads o egni a syniadau gyda Rhys, felly pan oedd demos cyntaf TO yn barod, roedd e’n berson naturiol i gysylltu gyda. Roedd cerddoriaeth yr Anhrefn braidd yn formulaic i mi, ond fe gafon nhw ddylanwad llawer fwy eang a phwysig na jest steil o miwsic. Datblygu, Tynal Tywyll, Y Cyrff, Malcolm Neon, a llawer mwy. Roedd y ddau album yna a’r senglau a ddilynodd yn hollbwysig i ddatblygiad cerddoriaeth a’r sin Gymraeg.
Roedd Traddodiad Ofnus yn fand reit wleidyddol, a tua’r un adeg roedd Llwybr Llaethog yn gwneud pethau gwleidyddol fel ‘Dull Di-Drais’ a roedd gen ti bands fel yr Anhrefn efo stance gwleidyddol.
Roedd yr wythdegau yn gyfnod lle roedd yn rhaid i ti fod yn wleidyddol rili. Roedd streic y glowyr yn teimlo fel rhywfath o Civil War. Roedd rhaid penderfynnu ar ba ochr oeddet ti. Roedd Apartheid yn dal i fodoli yn Ne Affrica, Y rhyfel oer rhwng America a Rwssia, ffeministiaeth, Iwerddon ac wrth gwrs brwydr yr iaith. Roedd ni’n credu yn beth oeddwn ni’n dweud, ond weithiau, wrth wrando nol, mae rhai datganiadau yn swno braidd yn naif a sloganistaidd. Wrth gwrs mae na le i wleidyddiaeth mewn cerddoriaeth, ac mae recordiau y Tystion yn ardderchog, so mae hyny’n OK. Dwi ddim yn meddwl bod y genhedlaeth yma mewn cymaint o frys i greu chwyldro ag yr oeddem ni. Mae’r economi’n gryf, diweithdra’n gymharol isel, elli di yfed am 24 awr. Ffwc, mae’n baradwys ma! Be di’r ots am ryw ryfel bach pitw yn y dwyrain canol…
Roedd Pop Negatif Wastad yn rhywbeth hollol wahanol. Un o’r records gorau i’w rhyddhau yn yr iaith Gymraeg, yn fy marn i. Be oedd hanes y band a’r EP? Pam na wnaethoch chi fwy o recordiau? Pam dewis y cover versions yna?
Dwi’n prowd iawn o’r record yna. Roeddwn i’n nabod Esyllt oherwydd nath hi gysylltu da TO am ryw reswm. Roedd hi mewn band yn Aberystwyth o’r enw Crisialau Plastic, ac roedd ganddyn nhw caneuon fel Caerdydd, Diwedd y Byd a Pop Negatif (ymateb i label Tynal Tywyll, Pop Positif!). Fe ddaethon ni’n ffrindiau ac on ni’n arfer mynd i aros gyda Pat a David o Datblygu o gwmpas yr amser ddaeth Wyau a Pyst allan. Ro’n ni’n arfer ffurfio imaginary bands drwy’r amser. Wel, fel arfer jest gwneud enwau a teitls yn y pyb o’n ni (un o’r rhai oedd fi a David yn hoffi mwyaf oedd band heavy metal Cristnogol o’r enw Cleddyf Aur), ond ddaeth PNW yn wir rywsyt! Ffonio’n ni Gorwel Owen, ac fe aethon ni lan gyda llond car o syniadau hurt fel gwneud fersiwn disco o Valium a real ffyc off electro punk fersiwn o Kerosene. Roeddem ni eisiau bod fel acid house Pet Shop Boys fersiwn o Sonic Youth. Ar un adeg roedd Pat o Datblygu’n mynd i fod yn involved, ond yn y diwedd dim ond fi, Esyllt a Gorwel sydd ar y record.
Y rheswm naethon ni neud y clawr fel na oedd oherwydd bod fi a Esyllt yn meddwl bod y ddau berson yn y ffotograffs yn atgoffa ni o ni. Fi fel hen ddyn yn chwythu swigod a breuddwydio, Esyllt yn dal record lan ac yn ysu eisiau gwneud un. Y rheswn naethon ni ddim rhagor o stwff oedd oherwydd naethon ni gwympo mas a ddim siarad am ddwy flynedd! Erbyn hynny, roedd Tŷ Gwydr yn llwyddiant a doedd dim yr ysfa da ni i weithio ar brosiect arall. Da ni’n gweld ein gilydd o bryd i’w gilydd. Mae hi’n briod a David Lord oedd yn gwneud y rhan fwyaf o’r gwaith caled tu ol i mi a Lugg yn Tŷ Gwydr…
Tŷ Gwydr. Atgofion hazy o fod yn y steddfod, stoned allan o fy mhen, wedi brynu crys-t “Reu” ac yn gwylio chi ar lwyfan efo David R. Edwards. Be ydi dy atgofion di o’r cyfnod yna?
Roedd hi’n amser greadigol a hedonistaidd iawn. Lot fawr o hwyl. Mi ddyle pawb cael cyfnod felna pan ma nhw’n ifanc.
Ti dal yn weddol weithgar o ran dy gerddoriaeth
Dwi’n trio DJo cerddoriaeth sy’n gweddu’r noson. Yn fy nosweithiau ar llawr canol Clwb Ifor, dwi’n trio cymysgu hen recordiau Cymraeg, rhai hollol newydd a detholiad eclectic o synnau funk, hip hop, tecno ac electronic. Beth bynnag dwi’n teimlo fel rili! Ar hyn o bryd, ar wahan i’r recordiau Cymraeg gwych sy’n dod allan a’r soul, wy’n hoffi stwff DFA, Soulwax, Warp etc. Mae wastad ymateb ffafriol iawn ar llawr y ddawns i bethe felly. Dwi’n edmygu dj’s fel y Glimmers, Erol Alkan, Giles Peterson, Moonmonkey. Rheini sy’n whare cymysgedd o stwff gwych ac annisgwyl a rili rocio’r parti.
Ac wrth gwrs ti dal yn actio’n aml – be wyt ti di bod yn gwneud yn ddiweddar?
Yn ddiweddar dwi di bod yn teithio gyda gwahanol sioeau yng Nghymru ac yn cyfarwyddo dramau yn Kosovo a Chaerdydd. Dwi’n hoff iawn o ddefnyddio cerddoriaeth yn y sioeau dwi’n cyfarwyddo ac wedi defnyddio stwff fel Aphex Twin, Go! Team, Neu!, Can, Squarepusher, Paul Simon, Plone a Chopin. Dwi hefyd wedi ymddangos ar y gyfres comedi High Hopes fel ysbryd gydag un coes(!).
4 record gan Gareth Potter:
1. Pop Negatif Wastad – Iawn (Central Slate LP)
2. Traddodiad Ofnus – Welsh Tourist Bored (Constrictor LP)
3. Llwybr Llaethog, Tŷ Gwydr & David R Edwards – LL v TG MC DRE (Ankst LP)
4. Tŷ Gwydr – Reu/Akira/Welsh Ragga (Ankst 12”)
Fe ymddangosodd y cyfweliad hwn yn wreiddiol yn ffansin Trosi/Translate (RIP) nôl yn 2006. Dwi wedi golygu/dileu rhai darnau er mwyn helpu strwythyr a llif yr erthygl i’r rheini sy’n darllen yn 2010, a cywiro rhai o’r camgymeriadau embarrassing.
Radio Amgen, cyfweliad gyda Steffan Cravos
Mae’n annodd coelio fod yr orsaf weradio Radio Amgen wedi bod yn mynd ers bron i ddegawd erbyn hyn. Mae’r orsaf wedi darlledu dros 170 o sioeau ers 2001 – micsys o gerddoriaeth tanddaearol newydd gyda’r pwyslais ar hip hop, electroneg, drwm a bas, bwtlegs, tecno, swn a dyb. Mae pob un o’r sioeau hyn dal ar gael i wrando a lawrlwytho o radioamgen.com – ewch i’r archif am y rhestr llawn.
Dros y blynyddoedd mae Radio Amgen wedi datblygu a tyfu yn araf bach a heb ffwdan i fod yn drysor cenedlaethol (ymddiheuriadau i Stephen Fry). Mae bodolaeth parhaol yr orsaf yn arbennig o bwysig nid yn unig yng nghyd destun tirlun cerddorol ‘mainstream’ Cymru, ond hefyd y ‘Sîn Roc Gymraeg’, byd mewnblyg lle mae bandiau ffync gwael yn gael eu cysidro yn ‘alternative’ a ‘edgy’. Heb swnio fel ormod o hipi, mae gwir angen presenoldeb fel Radio Amgen i herio’r sefydliadau hyn – mae bodolaeth yr orsaf yn cyfrannu’n enfawr tuag at amrywiaeth a iechyd ein diwylliant cerddorol.
Y dyn tu ol i Radio Amgen yw Steffan Cravos – yr un person a fu’n gyfrifol am chwyldroi/dyfeisio cerddoriaeth hip hop Cymraeg ar droad y ganrif gyda’r Tystion. Sioe gynta’r orsaf oedd mics gan DJ Lambchop (aka Cravos), a’r trac gynta un ar y sioe honno oedd y clasur tanddaearol Cymreig “Dwi’n Licio Dafydd Iwan” gan Gwallt Mawr Penri (aka Dyl Mei).
Sut ddechreuodd yr orsaf?
Steffan Cravos: O ni’n rhedeg label o’r enw Fitamin Un ar y pryd ond doedd dim digon a arian da fi i rhyddau’r holl traciau oedd yn cael eu hanfon atai. Oedd Johnny R wedi cychwyn yr orsaf radio Cymraeg gyntaf ar y we cwpwl o flynyddoedd yn gynt (Radio D – gweler DVD Ankst ‘Crymi No.1′ am raglen ddogfen fer) a nath hwnna ysbrydoli fi i gychwyn Radio Amgen. Oedd e’n ffordd gwych o rhoi platfform i deunydd newydd yn gyflym ac ar lefel rhyngwladol. Outlet oedd Radio Amgen ar gyfer cerddoriaeth tanddaearol doedd ddim yn cael ei chwarae ar Radio Cymru.
Sut ddyliwn ni disgirifio RA? Radio we? Weradio? Gweradio?
Radio rhydd annibynnol ag onest.
Dros y blynyddoedd mae’r orsaf wedi pledu allan nifer fawr o sioeau o fewn amser byr, a wedyn wedi cymryd saib am wythnosau neu fisoedd, neu blynyddoedd maith.
Da ni yn ein pedwerydd cyfnod ond dros y blynyddoedd mae Radio Amgen wedi cymryd seibiant am wahanol rhesymau – diffyg amser, diffyg adnoddau, gan fwyaf. Ar y foment da ni’n rhoi sioe allan bob yn ail ddydd(ish) ac yn derbyn dros 6,000 ergyd y mis.
Pam nad yw sefydliadau fel y Cyngor Celfyddydau ayb yn cefnogi’r orsaf?
Dwi ddim eisiau pres gan y CCC. Well bod yn annibynnol.
Mae na elfen politicaidd gref i’r orsaf.
Dwi wedi bod yn ymwneud a gwleidyddiaeth radical ers i fi fod yn fy arddegau, felly mae’n siwr bod hwnna yn dod drosodd weithiau yn y sioeau, yn enwedig y rhai dwi’n greu. Dwi’n teimlo hefyd fod y cyfryngau Cymraeg yn llawer rhy geidwadol o rhan allbwn, felly ma angen platfform ar gyfer cerddoriaeth heriol a syniadau radical.
Fy hoff enw ar gyfer DJ gwadd yw ‘Athro Diflas Ffwc’ – neu efallai ‘DJ Dai Trotsky’.
Athro Diflas oedd enw gwreiddiol Y Lladron. DJ Dai Trotski, ie fi oedd hwnna!
Mae Huw Stephens, ac eraill ar adegau, yn chwarae cerddoriaeth ‘tanddaearol’ ar Radio Cymru erbyn hyn. Ydi pethau wedi gwella?
Mae angen mwy. Pam ddim cael DJs i mewn a chwarae drwy’r nos (DJs go iawn hyny yw, nid radio DJs) – jyst miwsig, dim malu cachu!
Weithiau mae’n teimlo mai Radio Amgen yw’r unig allbwn ar gyfer cerddoriaeth ‘gwahanol’ o Gymru. Be fysa’n digwydd i tirlun cerddorol Cymru petai’r orsaf yn dod i ben?
Se ni’n gobeithio fase rhywun arall yn cychwyn rhywbeth tebyg… ond mae Radio Amgen yn mynd trwy gyfnodau o ddim gweithgaredd. da ni yn ein 4ydd neu 5ed cyfnod ar y foment. Da ni’n rhoi sioeau allan bob yn ail ddydd, ond wrth rheswm, nid cerddoriaeth o Gymru neu Gymraeg ydi ein darpariaeth, achos does dim digon ohono fe i gael. Fase ni’n dwli rhoi sioe dyb step Cymraeg allan – ond lle ma’r tracs? Does dim! Ma dyb step gyda ni ers 2004 fel genre newydd, ond neb yn ei gynhyrchu yn y ‘sîn gymraeg’
Oes rhaid i pobol o tu hwnt i Gymru wrando ar Radio Amgen er mwyn i ti cysidro’r gorsaf yn ‘llwyddiant’? Neu ydi hynny’n bonus?
Dim rili, ond ar ddiwedd y dydd, y we fyd ehang yw’r cyfrwng! Ma na agwedd shit yn bodoli os ti’n cael dy ‘dderbyn’ tu hwnt i Gymru (hynny yw yn Lloegr) bod ti wedi ‘llwyddo’. A dim ond wedyn bydd ti’n cael dy dderbyn yng Nghymru. Adolygiad yn yr NME – o woopie ffycin dooo – ti di ‘llwyddo’.
Ma miwsig yn gyfrwng rhywngwladol. Dwi’n gwrando ar gerddoriaeth mewn ieithoedd erill nad ydw i’n deall (ond falle fi sy’n od) a dwi’n siwr bod na mwy o bobl fel fi o gwmpas y glôb.
Sa well da fi ddarlledu Radio Amgen ar FM yn ogystal a’r we – hwnna fydd y sefyllfa ddelfrydol, a basa grandawyr rhyngwladol yn fonws wedyn.
Cyfweliad Gorwel Owen
Bu Gorwel Owen yn gyfrifol am rhai o’r recordiau mwya’ gwefreiddiol i ddod allan o Gymru yn ystod yr 80au, y 90au a’r 00au. Mae wedi cynhyrchu a chwarae ar glasuron fel ‘Mwng’ (Super Furry Animals), albyms Gorkys Zygotic Mynci, ac ar gyfer y grwpiau electroneg Eirin Peryglus a Plant Bach Ofnus. Fo oedd yn gyfrifol am redeg Recordiau Ofn, a rhyddhaodd recordiau gan Datblygu ymysg eraill. Yn fwy diweddar mae wedi bod yn recordio gyda’i bartner Fiona Owen (gynt o Eirin Peryglus), ac yn creu gwaith arbrofol fel yr osodiad sonig Triawd I.
Pryd ddechreuodd Recordiau Ofn, a pham?
Tua 1984. Roedd y label yn ffordd o ryddhau stwff o’dd neb arall yn debygol o ryddhau ar y pryd. Canol yr wythdegau roedd lot o bobol yn rhyddhau stwff diddorol ar gasét ac yn osgoi gorfod meddwl am bethau tu fewn i gyffiniau mainstream.
Sut fath o stiwdio oedd Stiwdio Ofn yn y dyddiau cynnar? A be am rŵan?
Yn y cychwyn o’dd y stiwdio jyst yn ffordd o arbrofi hefo synau. Efo’r math o fiwsig oeddwn i’n ei wneud, doedd o ddim yn gwneud sens mynd i stiwdio oedd yn bwrpasol ar gyfer recordio bands ayyb, felly nes i jyst prynu ‘chydig o betha syml. Nath pobol eraill ofyn i mi eu recordio nhw, ac felly ohonom ni’n gallu ychwanegu at, a gwella’r offer mewn amser.
Dwi dal yn meddwl bod ‘limitations’ offer weithiau yn medru bod yn gyfle. Roedd lot o stwff cynnar Ffa Coffi Pawb, er enghraifft, yn stretsio’r technoleg i’r eithaf, ac roedd hyn yn ffordd cyffroes o weithio. Rwan, dwi’n dechra defnyddio offer digidol yn fwy, sydd hefo manteision, ond yn gallu gohirio penderfyniadau! Dwi’n gobeithio gallu arbrofi mwy efo recordio tu allan i’r sefyllfa stiwdio – rŵan bod y dechnoleg wedi gwella. A bod petha’n llai.
Yn yr wythdegau/nawdegau cynnar roeddet ti’n gysylltiedig â dau fand yn enwedig, sef Eirin Peryglus a Plant Bach Ofnus. Pwy oedd dy ddylanwadau di? O Gymru a thu hwnt.
Dechra’r wythdegau o’dd na scene annibynnol eithaf iach. Dwi’m yn siŵr am ddylanwadau, ond oeddwn i’n meddwl fy mod i’n gwrando reit eang ar y pryd – lot o betha o Ewrop, fel Einsturzende Neubauten, o Lloegr, fel Cabaret Voltaire – yn gyffredinol, pobol o’dd yn trio cyfuno arbrofi efo technoleg/synau, ond mewn cyd-destyn pop yn yr ystyr eang (beth bynnag ydi hynna).
Wedyn dechra gwrando ar fwy o betha – minimalism Americanaidd, music concrete, ayyb. a darllen lot o Cage! Mae lot o’r dylanwadau arnaf wedi bod drwy’r bobol dwi di bod digon lwcus i weithio hefo – trwy eu gwaith eu hunain, a hefyd drwy cyflwyno fi i lot o betha. Dwi’n falch mod i’n darganfod mwy o betha i wrando ar bron pob dydd.
Fyswn i’n disgrifio Eirin Peryglus fel synthpop, a Plant Bach Ofnus fel rhywbeth mwy leftfield/ experimental. Wrth wrando nol rŵan, Plant Bach Ofnus sy’n sefyll allan, yn enwedig stwff fel ‘Isharmonig’. Be wyt ti’n meddwl am y cerddoriaeth ‘ma rŵan? Be sy’n sefyll allan i ti?
Dwi’n hapus o’r stwff fel adlewyrchiad o be oedden ni’n ei wneud ar y pryd. Arbrofi oedd y prif beth efo Plant Bach Ofnus – gyda arbrofi mae petha weithiau’n gweithio a weithia ddim, ac mae’r llwybr mor bwysig â’r terfyn. Dwi’n meddwl mai ‘Isharmonig’ yw un o’r rhai nath weithio orau. Robin, Alun a Fiona oedd yn gyfrifol am y sgwennu yn Eirin Peryglus – er nid arbrofi oedd y peth canolog, o’dd na agwedd reit agored i recordio – ma hyn yn wir efo rhan fwyaf o’r bobol dwi wedi gweithio hefo.
Fe recordiodd Plant Bach Ofnus dau sesiwn ar gyfer sioe John Peel. Dwi’n cofio torri lawr ar yr M6 ar y ffordd i’r sesiwn gyntaf a meddwl fysa ni di colli’r cyfle – nhw’n ffonio diwrnod wedyn i ddweud wrthym i ddod lawr yr wythnos wedyn. Yr wythnos wedyn o’dd na eira yn Sir Fôn ac felly fethon ni gyrraedd eto. Fe wnaethon nhw ofyn eto a’r tro yma fe gyrhaeddom ni! O’dd o reit od gweithio yn rhywle gwahanol, ond yn diddorol clywed sut oedd pobol arall yn recordio, a chael cyfle i ddefnyddio technoleg well, er mae perthynas fi a thechnoleg dal yn un eithaf cymhleth.
Pryd ddechreues ti weithio gyda Datblygu?
Oeddem ni wedi gwneud ‘chydig o gigs hefo’n gilydd ac efo syniada tebyg ynglŷn â miwsig, ond o heddiw mae’n edrach fath bod ni’n debyg yn bennaf am fod tu allan o beth bynnag o’dd y ‘mainstream’ yng Nghymru. Es i lawr i Lanfaircaereinion fel ‘ffan’ pan oedden nhw’n recordio Hwgrgrawthog, ac oeddwn i’n edmygu’r ffordd roedden nhw’n gweithio mor gyflym yn y stiwdio. Nes i ofyn nhw gyfrannu at EP amlgyfranog (Dyma’r Rysait) ac ar yr un pryd dechreuom ni recordio Wyau.
Pa record Datblygu ydi dy ffefryn?
Pyst. Dwi’n meddwl o’dd o’n un o’r amgylchiada na pan ma popeth mewn rhyw fath o synchronicity. Ma David, wrth gwrs, yn uffernol o dalentog, o’dd Pat yn dod a petha gwahanol i mewn, a hefyd oedd Wyn yn bwysig iawn o ran cynhyrchu. Eto, o’dd y broses recordio yn gyflym iawn.
Mae na deimlad reit organic/spontaneous i lot o stwff Datblygu; sut oeddech chi’n gweithio?
Fel o ni’n son, oedd y peth yn gyflym. Fel grwpiau eraill dwi di gweithio gyda, oedde nhw efo agwedd positif tuag at y broses recordio – parodrwydd i arbrofi ayyb ond ar seiliau caneuon cryf. Oedd yn caneuon wedi eu gorffen o ran ‘sgwennu’ ond o’dd na lot o le i arbrofi. Oeddem i gyd yn taflu syniadau mewn, ac wedi datblygu (sori!) perthynas agos yn y stiwdio.
Be ti’n feddwl o’r holl sylw mae David Edwards wedi cael yn y blynyddoedd diweddar? Mae’n teimlo fel fod y diddordeb yn tyfu bob blwyddyn.
Ma’i gyfraniad o mor bwysig – dwi’n falch bod mwy a mwy o bobol yn gwerthfawrogi hyn.
Dros y degawd diwetha ti wedi cynhyrchu recordiau anhygoel fel Mwng a stwff Gorkys (a llwyth o rai eraill hefyd). Pa rai ydi dy ffefrynnau? Beth wyt ti mwya falch ohono? Oes ‘na artistiaid ti’n gweithio efo ar hyn o bryd?
Dwi newydd orffen LP Euros (Childs) sydd allan nawr. Roeddwn i a Fiona yn bwriadu dechra recordio ail albwm ond nes i dislocatio fy mys canol jyst cyn dolig! – er bod ni’n debygol o iwsio mwy o electroneg tro yma – doedden ni ddim isio gwneud albym hollol electroneg. Dwi’n mwynhau rhan fwyaf o’r recordiau dwi wedi gweithio ar am wahanol resymau, ac yn falch iawn mod i wedi cael y cyfle i weithio arnynt. Dwi dal yn anghyffyrddus o’r term ‘wedi cynhyrchu’ achos dwi’n gobeithio mod i jyst yn helpu pobol neud records.
Sut wnes ti a Gareth Potter (Pop Negatif Wastad, Tŷ Gwydr, Traddodiad Ofnus) dod i weithio gyda’ch gilydd?
Dwi’m yn cofio! – ond debyg roeddem ni’n gwneud yr un gigs. Oeddwn i’n ffan o Traddodiad Ofnus cynnar, a hefyd yn nabod Esyllt trwy Crisialau Plastig. Na’th llwybrau cerddorol ni groesi am ychydig.
Fe ymddangosodd y cyfweliad hwn yn wreiddiol yn ffansin Trosi/Translate (RIP) nôl yn 2006. Dwi wedi golygu/dileu rhai darnau er mwyn helpu strwythyr a llif yr erthygl i’r rheini sy’n darllen yn 2010.