Chwoant yn cyhoeddi amserlen llawn ar gyfer gŵyl Cymru-Llydaw yng Nghaerdydd

Nodyn bach sydyn i rannu manylion llawn am yr ŵyl newydd sbon gyffrous hon, gan gynnwys yr amserlen:

Chwoant
Gŵyl Cymru-Llydaw
10:00 – 19:00
23.04.2022
Canolfan yr Urdd
Caerdydd / Kerdiz
Mynediad am ddim
Croeso i bawb

10:30 – 11:30
Sesiwn Blasu Iaith Cymraeg a Llydaweg
Talwyn Baudu a Felix Parker-Price

11:30 -12:30
Ymgyrchu Iaith yn y Llydaweg a’r Gymraeg
Melan BC, Ai’ta
Mabli Siriol, Cymdeithas Yr Iaith

13:00 – 14:00
Comedi Annibynnol Creadigol
Lors Jereg
Mel C Owen

14:00 – 15:00
Darlledu Annibynol Creadigol
Enora Mollac, Radio Annibynnol Bro Gwened
Tudi Creouer, Podlediad ‘Klozet’
Juliette Cabaço Roger a Gwenvael Delanoe, Splann
Mari Elen, Podlediad Gwrachod Heddiw
Nick Yeo, Podlediad Sgwrsio

15:00 – 16:00
Rhoi Llwyfan i’n Celfyddydau: Gwyliau Cerddorol a Mentrau Iaith
Azenor Kallag a Melan BC ar ran GBB
Caryl Mcquilling ar ran Tafwyl

16:00 – 17:00
Y Byd Ffilm
Clet Beyer a Hedydd Tomos

17:45 – 18:30
Dawns Fest-noz i Berfformiad Sterenn Diridollou a Marine Lavigne

Cerddoriaeth cyfoes o Gymru trwy gydol y dydd rhwng sesiynnau gan DJ Carl Morris

Digwyddiad Chwoant ar Facebook

Digoust ha digor d’an holl

Gangster Cymraeg: cocên, cash ac Audi TT

Gangster Cymraeg

Gwrandewch ar hanes hynod un bywyd gangster ar y rhaglen radio BBC Radio Cymru Straeon Bob Lliw.

Hyd yn hyn does dim llawer o drafodaeth wedi bod ar-lein am y rhaglen a ddarlledwyd heddiw ond mae hi’n werth eich amser am ei sylwadau, heb sôn am unrhyw beth arall:

“[…] yn y gêm drugs, os ti’n soft, ma’ pobl yn mynd i gymryd y piss – softie ydw i – ond odd raid i fi i fod yn gwerthu drugs a gneud lot o bres o’dd raid i fi ddechra’ mynd i gym, a steroids a cal tattoos just i ‘neud y look – ti’n gwbod, ma hwn chydig bach o nytar ia. Ifanc ac yn stiwpid ia. […]”

“[…] o ni’n dreifio rownd efo ceir posh. Oedd gen i Astra VXR, ges i Audi TT, ges i Mini Cooper, ges i BMW One Series, ges i motobeics… efo cash straight. O ni’n byw fatha king am two and a half years. […]”

Mae Cymru Fyw wedi cyhoeddi erthygl sy’n cynnwys cyfweliad gyda’r boi, Jason o Ddeiniolen, hefyd.

Llun: poster gan Y Twll ar gyfer addasiad ffilm dychmygol o Gangster Cymraeg

Anghofiwch Edward H: Yr hen, hen, hen ffordd Gymreig o fyw

Yng nghanol paratoadau byrlymus gig Nadolig Mafon yng Nghrymych wythnos diwethaf, daeth i mi ennyd prin o glirder meddwl: nostalgia sydd ar fai. Mae’n hen jôc yn y Gymru freintiedig Gymraeg mai gair Cymraeg yw hiraeth, yn unigryw i’n hiaith a’n diwylliant; ni cheir gair sy’n cyfateb iddo yn y Saesneg dlawd. Ond hiraeth yw ein brwydr fwyaf. Pam arall y mae digwyddiadau fel Tryweryn yn dal i fod mor ganolog i’r ffordd y mae nifer fawr o genedlaetholwyr yn diffinio eu Cymreictod? Bu storm enfawr (ar Twitter, beth bynnag) y llynedd wedi i Iolo o Y Ffug bostio ‘Anghofiwch Tryweryn’ o gyfrif y band. Heb ystyried tarddiad y llinell cafwyd unigolion o bob oed yn rhegi a bloeddio mai amharch llwyr oedd y datganiad. Ai’r rhamant ynghlwm a’r symudiad yn y 60au sydd ar fai? Ai ni’r Cymry sydd wedi bod o dan orthwm ac wedi brwydro mor hir hyd nes ein bod ond yn gallu cymryd ysbrydoliaeth o’r trychinebau diwylliannol? Wedi’r cyfan, anaml iawn y sonir am lwyddiannau’r symudiad iaith Gymraeg ond am brotest symbolaidd Pont Trefechan (a doniol oedd gweld dicter nifer o Gymry nad oedd cynhyrchiad y Theatr Gen o’r digwyddiad yn ddigon nostalgic iddyn nhw). Efallai mai angen cyffredinol sydd ar Gymry i fod yn hyderus yn ein diwylliant yn lle defnyddio grym diwylliannau arall fel esgus dros fethu. Ond dadl arall yw honno. Yr eiliad o glirder meddwl i mi oedd mai nostalgia sy’n gyrru sîn roc Cymru ers y 60au a’r 70au chwyldroadol hynny. Mae bron pob symudiad ers hynny wedi bod yn ymgais i ail-fyw cyfnod Edward H a Neuadd Blaendyffryn.

Meddwl oeddwn i ar y pryd am yr oedolion ifanc nad oedd yn y gig; pobl tua’r un oed a mi, rhai ychydig yn hŷn; a nifer o rheini ddim yn dod gan nad oedd bandiau yr oedden nhw’n eu hadnabod ers eu dyddiau ysgol (llynedd, Mattoidz oedd yn chwarae). Dwi’n hoff iawn o Mattoidz, ond sîn gerddoriaeth, a diwylliant yn gyffredinol yw’r hyn sy’n digwydd yn awr, ar yr eiliad hon. Y pedwar band ifanc yn chwarae i 400 o bobl y noson honno oedd y sîn a nhw oedd y diwylliant. Nhw sy’n byw’r Gymru fodern; yn palu trwyddi, yn siarad amdani, yn ei llusgo ymlaen gyda nhw. Ond nid yma y mae pobl eisiau. Mae llawer o Gymry eisiau i’w diwylliant Cymreig nhw aros lle y mae, fel novelty bach hyfryd iddyn nhw ei fwynhau pan mae nhw adref o Gaerdydd dros y Nadolig. Dwi’n cofio sefyll ar ymylon protest Cymdeithas yr Iaith ar Bont Trefechan ym mis Chwefror yn gwrando ar rhywun (ymddiheiriadau, gwn i ddim bwy) yn datgan mae eisiau i’w hardal HI aros yn Gymraeg oedd hi. Dyna pam oedd hi yn y brotest. Eisiau cadw ei hardal fach hi yr union fel yr oedd pan adawodd hi am y coleg. Pa ots am bawb arall. A dyma yw problem y sîn mewn nifer o lefydd, yn enwedig mewn ardaloedd mwy gwledig, lle mae nifer yn dianc i ffwrdd beth bynnag. Mae’n braf cael mynd yn ôl yno i fwynhau’r ‘diwylliant traddodiadol’ ond dydyn nhw methu aros i fynd nôl i’w dinasoedd mawr am ychydig o ddiwylliant go iawn.

Dyma pam yr oedd 5000 (3000-8000 yn dibynnu ar y ffynhonnell) yn gwylio Edward H Dafis yn yr Eisteddfod fis Awst. Wrth gwrs, mae gan bawb hawl i edmygu eu caneuon, ond peidiwch ag esgus fod eu cerddoriaeth yn berthnasol yn awr na’u bod nhw erioed wedi bod yn offerynwyr na chyfansoddwyr arbennig o safonol. Yna oherwydd yr hiraeth oedd nifer fawr; a’r peth trist yw bod nifer o’r rhai hyn wedi pasio’r hiraeth ymlaen i’w plant. Dyna lle ‘roedd bandiau ag artistiaid ym Maes B yn chwarae i gynulleidfa o wyth o bobl, a’n pobl ifanc – achubwyr yr iaith – yn gwylio hen ddyn yn canu o gopi. Petai’r digwyddiad yn un ynysig mewn sîn fywiog, hunan-gynhaoliol, buasai’n ddigwyddiad positif, ond mae gweld cynifer o bobl ifanc, a thrwch diwylliant iaith Gymraeg Cymru yn pentyru i ail-fyw gorffennol na fu, yn dorcalonnus. Pa ots os yw gigiau y dyddiau yma’n debyg i gigiau’r 70au? Dyw technoleg ddim yr un peth, dyw ein cyfryngau ddim yr un peth, a dyw pobl ifanc yn sicr ddim yr un peth. Mae’n hen bryd i’r hen ffordd Gymreig o weld ein diwylliant i newid.

Ar ben arall y sbectrwm mae bandiau ifanc, di-brofiad sy’n ysu i gael eu caneuon wedi eu clywed. Roedd yn ddiddorol i mi ddechrau sgwrsio gydag ambell i fand dros Twitter yn ddiweddar am effaith y cyfryngau ar y sîn Gymraeg, a darganfod bod nifer ohonynt yn cwyno am nad oeddent yn cael sylw ar Radio Cymru. Eto, mae ein diwylliant Cymraeg wedi mynnu mai Radio Cymru YW diwylliant; mai yma yn unig y mae’r pethau da yn digwydd; yma yn unig y cewch glod sydd werth unrhywbeth; yma y mae pob band gwerth ei halen yn cyrraedd. Rôl gorsaf radio mewn diwylliant bychan yw i ddarlunio diwylliant i gynulleidfa ehagach. Nid eu rol nhw yw i greu a hyrwyddo’r gerddoriaeth, ond yn hytrach, i ddefnyddio digwyddiadau fel dechreubwynt i’w gwaith. Gellir dadlau a ydynt yn gwneud hyn yn effeithiol ai peidio, ond cefais fraw clywed y bandiau ifanc yma’n cwyno nad oeddent ar y radio. Yn amlwg, mae angen dechreubwynt, ac mae gigiau’n cael eu cynnal dros Gymru (yn achlysurol), ond os mai llafur cariad yw eu cerddoriaeth, dylai chwarae i gynulleidfa ddim bod yn broblem. O safbwynt trefnydd gigiau, dwi’n teimlo mai arna i y mae’r cyfrifoldeb i gynnwys bandiau ifanc, addawol ar y line-up yn hytrach na swyddogaeth gorsaf radio. Yr hyn sy’n ofid ydy nad ydy Radio Cymru na rhai o gyfryngau arall amlwg Cymru wastad yn gwrando ar yr hyn sydd yn digwydd ar y gwaelod. Yn amlwg, y gigiau sy’n dod yn gyntaf ac airplay wedi hynny gyda nifer o gamau yn y canol, ac ar adegau, mae’n rhaid i fandiau ac artistiaid aberthu rhywfaint i gael y gigiau cynnar ac i roi eu sŵn eu hunain allan i’w glywed. Mae’n help os oes gyda nhw sŵn unigryw y mae pobl yn awchu i’w glywed. Rôl Radio Cymru, cwmnïau teledu a’r wasg yw i gofnodi’r digwyddiadau diwylliannol yma. I gynulleidfa ehangach, mae’n weithred holl-bwysig ond yn cael ei anghofio’n rhy aml.

Ta waeth, y noson honno roedd pedwar band go ifanc yn chwarae mewn pentref go fach mewn sir go amherthnasol i neuadd llawn o bobl ifanc nad sy’n rhan o’r brif ffrwd Gymreig gan amlaf. Yma mae diwylliant. Yma mae’r Gymru fodern. Anghofiwch Dryweryn, anghofiwch Edward H, Ni Yw yr Haul.

Cam o’r Tywyllwch: sioe Peski / Gwenno Saunders ar Radio Cardiff

Disco, dyb, electronica, pop… Dw i’n bwriadu tiwnio mewn i’r sioe radio Cam o’r Tywyllwch pob nos Iau am 8yh hyd yn oed os yw’r cyd-denant yn mynnu gwylio Pawb a’i Farn ar S4C ar yr un pryd.

Mae modd gwrando ar y sioe gyntaf penigamp gan Gwenno Saunders a chriw Peski yma. Darllediwyd y sioe yn wreiddiol ar Radio Cardiff ar nos Iau 14eg mis Chwefror 2013.

Dyma’r rhestr o draciau:

Ymestyn Dy Hun – Y PENCADLYS

Do or Die – THE LEAGUE UNLIMITED ORCHESTRA

Princess With Orange Feet – SUZANNE CIANI

Sturdy Seams / Wingsuit Dreams – R SEILIOG

Skerries – SEINDORFF

Prydferthwch – LLWYBR LLAETHOG

Program – SILVER APPLES

Opie, Davy, Foote, Trevithick & Bone – BRENDA WOOTON

The Star – MARIA MINERVA

Dim Deddf, Dim Eiddo – DATBLYGU

(First Attempt) – TONFEDD OREN

Helo Rhywbeth Newydd – POP NEGATIF WASTAD

What Would You See If You Sat On a Beam of Light – GERAINT FFRANCON

Secret Friend – PAUL MCCARTNEY

Goodbye – MARY HOPKIN

Rotolock – DAPHNE ORAM

Tears in the Typing Pool – BROADCAST

White Socks, Shiny Shoes (feat. Renee Brady) – ADAMSTOWN SOUND

Paid a Synnu – TYNAL TYWYLL

Mutterlin – NICO

Tour De France – KRAFTWERK

Bi Bop Roberts – Y CELFI CAM

Tref Londinium – GERAINT JARMAN

Dw i’n falch bod rhywun arall yn sylweddoli talent yr artist Paul McCartney.

Dilynwch Cam o’r Tywyllwch ar Twitter.

Dave Datblygu ar Beti a’i Phobol – rhaglen o 2001

Dave Datblygu ar Beti a'i Phobl

Des i ar draws y cyfweliad yma ar ôl trafod yr archif Desert Island Discs.

Dewisiadau Dave Datblygu yng nghwmni Beti George:

Tip trwy Beibl Datblygu (diolch Nic), sy’n dweud:

Yn 2001, buodd David R. Edwards ar sioe “Beti a’i Phobl”, yn siarad am ei fywyd a’i waith. Darlledwyd y cyfweliad ar 15 Gorffennaf 2001…

Diolch yn fawr i Shôn am y recordiad.