Awdur: Carl Morris

Twitter: @carlmorris

Diolch Am Eich Cân A Fideo, Bitw

Wawsa.

Mae Diolch Am Eich Sylwadau, David yn gân bop hudolus fachog ac hanner.

Dros flwyddyn ers Siom dyma’r ail sengl oddi ar albwm cyntaf Bitw, sydd ar y gorwel trwy label Klep Dim Trep (KLEP009).

Mae’r fideo yn portreadu gêm gwyddbwyll yn y gofod rhwng yr amryddawn Owain Rhys Lewis, sydd hefyd yn cyfrannu rant ar ddiwedd y gân, a Bitw ei hun.

Mae Lewis yn agor gyda D2-D4, ac mae Bitw yn ateb gyda G8-F6… Ond bydd rhaid i chi wylio’r fideo am ragor.

Mae Mari Morgan a Llŷr “Tonto” Pari hefyd wedi cyfrannu at y gân ac mae gwaith celf ar y sengl gan H.Hawkline. Roedd y fideo ardderchog gan ___ (pwy plîs?).

Gwyliwch Bitw yn fyw eleni! (Gig nesaf: lansiad Y Stamp, CellB, 29 Mawrth 2019.)

Efallai bydd diweddglo offerynol hirach byth. Gobeithio ‘te.

Dyma Bitw ar Soundcloud.

Björk yn y Ganllwyd gyda Michel Gondry yn 1995

Mae Björk newydd ddadorchuddio manylion am ei sengl newydd sbon, The Gate – sydd yn gyfle da i sôn am ei fideo yng Nghymru dros 20 mlynedd yn ôl. 🙂

Daeth Björk a’r cyfarwyddwr Michel Gondry i’r Ganllwyd, Meirionedd yn 1995 er mwyn cynnal sesiynau ffilmio fideo i’r gân Isobel (oddi ar yr albwm Post).

Ffilmiwyd y fideo yn y coedwigoedd a dyma’r canlyniad.

Gyda nos roedd Björk yn digon hapus i aros mewn pabell tu allan i westy Penmaenucha – yn ôl y sôn.

Aeth Gondry ymlaen i greu ffilmiau hudolus a thrawiadol megis Eternal Sunshine of the Spotless Mind, The Science of Sleep a Be Kind Rewind.

Cyfweliad Griff Lynch: “dwi wedi penderfynu ‘cymryd y plunge’ fel petai”

Dyma Griff Lynch yn ymateb i gwestiynau Y Twll ar beth sy’n gyrru ei grefft fel artist solo. Mae e wedi bod yn adnabyddus ers blynyddoedd fel aelod o grŵp Yr Ods a’i waith ar raglenni teledu ond rydym wedi dewis canolbwyntio ar ei waith cerddorol dan ei enw ei hun. Cynhaliwyd y cyfweliad dros e-bost ym Mehefin 2017.

Rwyt ti wedi ysgrifennu nifer o ganeuon fel artist solo erbyn hyn. Ces i fy synnu i ddarllen dy fod ti’n recordio’r cyfan adref ac wedyn yn cydweithio gyda micsiwr yn Llundain. Wyt ti am ymhelaethu ychydig ar hyn? Efallai nid yw’r broses yn dra wahanol i’r ffordd mae cynhyrchwyr electroneg a dawns yn gweithio.

Dwi’n recordio’r synnau adref ar Logic X ar fy iMac. Fyddai’n recordio lleisiau fel arfer efo Frank Naughton neu Gruff Pritchard, er mwyn cael ail farn a chyngor harmoneiddio. Mae lot o artistiaid yn mynd ymlaen wedyn i gymysgu’r deunydd i gyd ei hunain, ond dwi’n grediniol fod ail glust ar drac yn gwneud gwahaniaeth amhrisiadwy. Mae Tom, sy’n gwneud hynny i mi, yn dod a safon i’r mix sy’n anodd i esbonio, ond pe bae chi’n clywed beth dwi’n yrru draw ato, a beth sy’n dod yn ol atai, mae’n hollol amlwg. Tydwi erioed wedi cyfarfod na siarad efo Tom. Dim ond ebyst. Eto mae o’n rhan reit fawr o’r gwaith.

Fe fydd ambell i gig Griff Lynch dros yr haf eleni. Beth yw’r drefn fel artist solo ar lwyfan? Yn amlwg bydd y drefn yn wahanol i drefn Yr Ods, ac yn wahanol i’r recordiadau.

Dwi wedi bod yn dal yn ol ar wneud set fyw gan nad ydwi’n saff beth yn union dwi ishio’i gyflawni yn hynny o beth, ond dwi wedi penderfynu ‘cymryd y plunge’ fel petai. Mi fyddai’n mynd ati yn gwbwl wahanol i’r deunydd record – drymiau byw, bass byw, ambell i sample, a synths / gitar.

Caneuon dwi’n ysgrifennu yn eu hanfod. Felly er fod y genre electroneg dwi wedi ddatblygu ar recordiad, yn iaith hollol wahanol i be fydd y trefniant yn fyw, mae’r ddau yn dweud yr un peth.

Wyt ti eisiau rhannu unrhyw feddyliau ar dy benderfyniad i ryddhau caneuon mewn dwy iaith? Er enghraifft ‘coctel o ddiflastod, anobaith a thor calon’ oedd disgrifiad label I Ka Ching o Hir Oes Dy Wen, dy sengl solo cyntaf go iawn. Ydy un iaith yn haws neu anoddach na’r llall pan yn canu am bethau personol?

Mae ysgrifennu cerddoriaeth yn y Gymraeg yn llawer mwy naturiol i mi. Dwi’n teimlo mai dyna’r cyfrwng gorau i fy nghelf, ond weithiau mae’n bwysig rhoi dy hun allan o’r comfort zone a thrio pethau erill. Nid pawb sydd gan y dewis o ysgrifennu mewn dwy iaith. Dwi’n meddwl hefyd weithiau fedri di fachu ambell i ffan drwy ganu yn Saesneg, gwneud dy hun yn eithaf ‘approachable’, a bydda’ nhw’n fwy parod i wrando ar y caneuon Cymraeg. Peth od ydi ymateb gwahanol bobol i ieithoedd mewn caneuon.

Mae’r fideo Hir Oes Dy Wen yn portreadu sesiwn stwidio ar gyfer rhyw fath o fideo pop. Yn y diwedd nid ti yw’r seren bop go iawn yn y sesiwn. O’n i’n gweld bod Rhodri Brooks yn actio fel cyfarwyddwr celf o fewn y fideo, ond dyna oedd ei rôl go iawn ar y fideo. Mae rhywbeth ‘meta’ am hyn – yn does?

Ia o ni’n eitha awyddus i gael thema i’r holl beth, mae’n haws cymryd rheolaeth ar bethau felly pan ti’n neud popeth dy hun. Mi ‘oedd Rhodri wedi tynnu’r lluniau gwreiddiol, a mi ddatblygodd y syniad i’r fideo o hynny. Cwbwl oedd gen i mewn golwg yn ddiweddar oedd fod rhaid i mi edrych yn bored a annobeithiol, ond o ni’n chwylio am ffordd o neud o hefyd yn ddiddorol i wylio! Roedd o’n syniad ddatblygodd rhwngtha i, Rhodri, a Ryan Owen wrth saethu, a o ni ddim yn gant acant shwr be oedd y fideo yn mynd i fod tan i mi ei olygu, a lwcus nath o jesd gweithio.

Mae nifer o negeseuon ar dy gyfrif Twitter yn cyfeirio at sefyllfa Cymru a gwleidyddiaeth. Roedd yr hanesydd Gwyn Alf Williams arfer cyfeirio at y ffyrdd mae pobl Cymru wedi ailgreu’r genedl fel ymateb i sioc sawl gwaith dros y canrifoedd. Sut fyddi di am ailgreu Cymru pe taset ti’n gallu?

Waw am gwestiwn. Yyyyyym fysw ni’n trio ail leoli’r wlad yn rhywle. Rhywle cynnes fatha De America. Rhyfedd fod neb wedi trio hynny mewn gwirionedd.

Dilynwch Griff Lynch ar Twitter neu Soundcloud.

Mae cylchgrawn Monocle yn wael iawn

Monocle 105

Mae cylchgrawn Monocle newydd ddathlu 10 mlynedd o fodolaeth, ac mae’n wael iawn.

Gadewch i mi ymhelaethu rhag ofn eich bod am ystyried tiwnio mewn i’w brand ar unrhyw gyfrwng neu wario arian ar gopi printiedig dros yr haf.

Yn rhifyn 105 o’r cylchgrawn (Gorffennaf/Awst 2017) mae cyfweliad â’r triawd Saint Etienne sy’n cyfeirio at eu hallbwn fel ‘electro pop’ heb unrhyw fanylion eraillo gwbl am y gerddoriaeth, datblygiad y grŵp dros ddegawdau na arwyddocad eu gwaith. Yn hytrach mae’r cyfweliad yn rhestru llwythi o enwau trefi yn Lloegr ac yn holi am eu magwriaeth yn yr Home Counties yna. Mae potensial i wneud rhywbeth hynod ddiddorol am y pwnc yna, peidiwch â chamddeall, ac mae’r band yn gallu siarad os oes rhywun sy’n gallu gofyn cwestiynau o safon. Ond mae hyn yn wan iawn ac yn ddiflas iawn.

Mae eitem am ddawnsio yn Tel Aviv sydd ond yn cyfeirio at sut gymaint o hwyl y mae’r awdur wedi ei chael mewn clybiau yna. Mae croeso i bawb yn Tel Aviv! Mae hyn at fy atgoffa o raglennu teithio ar y teledu pan mae hi’n amlwg bod y criw a’r cyflwynwyr yn cael gormod o hwyl i ganolbwyntio ar greu rhaglen o safon. Yn waeth byth does dim sôn am unrhyw gymhlethdodau yn yr ardal o unrhyw safbwynt. Ond mae cyfeiriad at ‘Hen Jaffa’. Mae’n rhyfedd iawn ac yn wleidyddol iawn.

Sut mae’r fath rwtsh yn cael goroesi? Mae rhyddiaith Monocle yn swnio’n union fel y math o destun uchelgeisiol rydych chi’n cael am ddim ar awyren. Mae’n gwerthu lifestyle i ddynion, y rhai sy’n deithio’n barhaus a’r rhai sy’n breuddwydio am ei wneud. Ie, dynion. Gweler bennawd ‘Snack In Your Trunks’, y llun ar y clawr o ddyn generig, a’r hysbysebion sy’n cynnwys dynion, Rolex ac ati. Fyddwn i ddim yn synnu os mae’r un llawryddion sy’n cynhyrchu ‘copi’ i’r brochures awyrennau yn cyfrannu at gylchgrawn Monocle hefyd.

Y gwahaniaeth yw bod Monocle yn costio £7 yn fwy na’r cylchgrawn ar yr awyren.

Yn y ‘dinasoedd gorau i drigo ynddyn nhw’ doedd dim sôn am Lanelwy chwaith.

Canolfan y Tecno Amgen: cyfweliad Machynlleth Sound Machine

Dyma gyfweliad gyda Machynlleth Sound Machine artist sydd wrthi’n cyfuno dau le yn ei waith ac wedi cynhyrchu a rhyddhau cerddoriaeth electronig Detroitaidd yn ddiweddar gyda thiwns o enwau fel Gwrthryfel Tanddaearol, Canolfan Y Tecno Amgen, a Maengwyn Hard Trax (1404).

Mae un o’r disgrifadau ar dy gyfrif Soundcloud yn sôn am Belleville, Michigan, UDA, y ddinas fach lle oedd y cerddorion dylanwadol Derrick May, Juan Atkins and Kevin Saunderson yn byw ac yn datblygu’r gerddoriaeth techno gynnar yn yr 1980au. Beth mae Belleville yn golygu i ti?

Yn fy mhen ro’n i’n meddwl fod Belleville yn le tlawd yn yr inner city. Ond y gwir yw ei fod o’n maestref distaw ymhell tu allan i Detroit. Roedd y ‘Belleville Three’ – y tri a wnaeth dyfeisio tecno – yn dynion du dosbarth canol a roedd y sîn tecno yn eitha dosbarth canol a dyheuadol. Roedd hyn i gyd yn syndod i mi.

Mae’n un o’r cyd-ddigwyddiadau cerddorol anhygoel ‘na, fod y tri cerddor dawnus yma wedi cwrdd yn yr ysgol a wedi gweithio a’u gilydd i creu y cerddoriaeth newydd yma. Fel Lennon a McCartney, neu Morrissey a Marr.

Roedd pedwerydd dyn o’r enw Eddie Flashin Fowlkes hefyd, ond gafodd ei dileu o’r stori am nad oedd yn dod o Belleville a felly doedd o ddim yn ffitio’r stori – ‘good things come in threes’ ac yn y blaen (mwy o’r stori hon).

Yn cyd-ddigwyddiad llwyr, un o fy hoff films ydi ffilm animeiddedig Sylvan Chomet ‘Belleville Rendevouz’ sydd hefyd yn cael ei adnabod fel ‘The Triplets of Belleville’. Ond er y teitl dwi heb darganfod cysylltiad (eto!).

Roedd perfformiad Machynlleth Sound Machine yn Ngŵyl CAM ’17 yn un o uchafbwyntiau’r ŵyl yn fy marn i. Sut oedd dy brofiad di?

Diolch yn fawr! Hwn oedd y tro gynta i mi chwarae’n ‘fyw’ ers blynyddoedd, a ro’n i braidd yn nerfus ond roedd hi hefyd yn wefr mawr.

Dwi’n ddiolchgar iawn fod Gwenno a Rhys yn bodoli ac yn neud yr holl bethau anhygoel yma o dan yr enw Cam o’r Tywyllwch. Mae gan y ddau cymaint o egni a mae nhw’n llawn o syniadau diddorol, heriol, gwahanol. Mae angen mwy o’r fath yma o ŵyl yn hytrach na jyst bands yn chwarae.

Rwyt ti’n cynnig sioe go iawn sydd yn cynnwys defnydd o ddelweddau a chlipiau fideo yn ogystal â dy gerddoriaeth, ac mae hi’n amlwg bod syniadau tu ôl i’r detholiad o glipiau. Allet ti sôn am hyn?

Dwi wedi bod yn trio ffeindio ffordd gwahanol o neud perfformiad byw, a hwn oedd y cam cyntaf tuag at gwneud hynny.

Fyswn i’n disgrifio fo fel ‘audio visual presentation’ yn hytrach na sioe fyw. Mae Gruff Rhys wedi bod yn neud rywbeth tebyg efo American Interior, a mae Thomas Dolby wedi bod yn neud sioe diddorol iawn yr olwg. Dwi’n siwr for na llawer o rai eraill hefyd. Dweud stori trwy cyfrwng cerddoriaeth, ffilm, geiriau ayb.

Roeddwn i eisiau neud gwrthgyferbyniad o Detroit a Machynlleth – dau le mor wahanol ar yr olwg gynta. Strydoedd y ddinas mawr, a cefn gwlad Cymru. Ond y ddau wedi eu ffilmio o ffenest car, a ceir a cerddoriaeth ydi’r pethau mae Detroit yn enwog am – felly efallai ddim mor wahanol wedi’r cwbl.

Hefyd roedd Gŵyl CAM y blwyddyn hon i’w wneud a cynllunio trefol a’r ddinas, ac roedd Detroit yn pwnc perthnasol oherwydd ei Hanes anodd ers y 60au/70au, ddim yn anhebyg i Bae Caerdydd mewn ffordd.

Mae’r rhai o’r delweddau sy’n cydfynd a’r prosiect yn seiliedig ar fand tecno o Detroit o’r enw Underground Resistance. Roedd ganddynt delwedd politicaidd cryf iawn, heb gyfaddawd (un o’u mottos oedd ‘Hard music from a hard city’!).

Roedden nhw’n trio creu gwrthryfel yn erbyn y system – ac yn fy mhen roedd hyn yn debyg i be oedd Owain Glyndŵr yn neud yn Machynlleth 600 mlynedd yng Nghynt. Guerilla warfare. Felly nes i micsio’r ddau efo’u gilydd mewn ffordd sy’n ddigri ac o ddifri, gobeithio.

Hefyd Mae na elfen Sci-fi cryf I tecno, felly Nes I defnyddio hwna ar gyfer Glyndŵr. Y syniad fod o wedi diflannu a dianc i’r gofod – ‘Ffoadur Rhyngalaethol’!

Rwyt ti wedi bod yn cynhyrchu cerddoriaeth a delweddau ers tro. Wyt ti am ddweud rhywbeth am dy brosiectau eraill? Mae hiwmor yn elfen gyson. Dw i’n cofio gweld bywgraffiad blynyddoedd yn ôl yn sôn am dy ddylanwdau ar y pryd: John Barry a Barry John.

Dwi’n gweld hiwmor yn bob dim. Mae bodolaeth yn absurd a dyw cerddoriaeth yn dim gwahanol. Deconstructing music. Dyma ffilm o John Barry John.

Mewn bydoedd celf a cherddoriaeth pwy arall wyt ti’n edmygu – yng Nghymru a thu hwnt?

Roedd hi’n hynod o diddorol gweld Gareth Potter yn siarad am y sîn music alternative Cymraeg yr 80au/90au. Dyna’r dechreuad i mi – Datblygu. Llwybr Llaethog. Y Cyrff. Super Furrys. Pesda Roc. Gorkys. Roedd hi’n amser arbennig iawn tyfu fyny.

Ar ol hynny fe symudais i’r Alban a darganfod cerddoriaeth electroneg. Roedd na clwb yn Caeredin o’r enw Pure a dyna lle welais Derrick May (un o’r Belleville Three) – ei ymddangosiad cynta erioed tu allan i’r UDA. Mae Keith un o DJs Pure nawr yn un o DJs Optimo, sy’n hynod dylanwadol.

O ran celf, dwi’n hoff iawn o Jeremy Deller sy’n gwneud prosiectau celf diddorol, llawn hiwmor ac yn aml yn gerddorol. Dwi hefyd wrth fy modd efo Martin Creed (‘turning the light on and off’) sy’n gwneud gwaith celf am gwaith celf. Dwi hefyd newydd darllen llyfr Grayson Perry am y byd celf modern. Hynod o ddiddorol.

Ewch i recordiau.com am ragor o fanylion a thiwns.