SRG: Schiavone, Roc a Golwg360

Mae Owain Schiavone, prif weithredwr Golwg360 a golygydd Y Selar, yn gollwng y term “R.I.P. SRG” yn gofnod blog – ac ail gofnod.

Ond chwarae teg, mae fe’n dadbacio’r term a’i dadl.

Un o’i achwynion yw’r diffyg gigs Cymraeg:

Rydan ni wedi colli rhai o’r prif wyliau cerddorol mawr, ac er bod hynny wedi arwain at sefydlu rhai gwyliau bach newydd, ar y cyfan mae’n beth negyddol i’r sin. Mae gigs ar lawr gwlad yn brin iawn hefyd – y tu allan i Gaerdydd, heblaw am Dafarn y Gwachel ym Mhontardawe a gigs Dilwyn Llwyd yng Nghaernarfon, does ‘na ddim gigs Cymraeg rheolaidd gwerth sôn amdanyn nhw. Fedrai ddim cofio’r tro diwethaf i mi weld gig Cymraeg yn cael ei hyrwyddo yn Aberystwyth! Dwylo fyny, mae ‘na fai ar bobl fel fi (oedd yn arfer trefnu gigs rheolaidd) am beidio â mynd ati i drefnu gigs yn rhywle fel Aber. Tra bod problemau trefnu gigs yn Aber yn flog arall ynddo’i hun, y gwir amdani ydy fod trefnu gigs yn wirfoddol yn cymryd llawer iawn o egni ac amser ac mae blaenoriaethau pobl yn newid.

Yn fy marn i, mae’r Cymry Cymraeg wedi tanbrisio ei bandiau am ddegawdau. Roedd pobol tu allan o Gymru arfer bod yn bwysig iawn i ddangos i Gymry pa mor dda oedd y dalent yng Nghymru. Enghreifftiau? Cefnogaeth John Peel, o Lerpwl yn wreiddiol, am fandiau pan roedd Radio Cymru yn hwyr neu ddim yn unlle gyda nhw.

Beth am y crynoadau Welsh Rare Beat? Dangosodd Andy Votel o Fanceinion “cerddoriaeth rhieni” i’r genhedlaeth nesaf a wedyn mae’n OK. (Er bod Gruff Rhys yn ymgynghorydd ar y projectau.) Mae Finders Keepers wedi gwerthu mas o grysiau-t Sain. Pwy elwodd? Jyst gofyn.

“Enghraifft” gyfoes? Gwelais i’r erthygl yma am Y Niwl yn Golwg360: gefnogaeth dda am y band yn y Sunday Times, 6Music, Mojo ac Xfm – llongyfarchiadau iddyn nhw am allfeydd cyfryngau tu allan o Gymru. Iawn ond yr awgrym i fi o Golwg360: mae’r band ‘ma yn “stori go iawn” nawr. Dw i’n methu ffeindio cyfeiriadau arwyddocaol i’r Niwl yn Golwg360 cyn hynny, dyna’r arsylliad. Beth wyt ti’n meddwl? (Sori Golwg360. Gweler sylw gan Ifan. Diolch.)

Mae’r cyfryngau sefydliadol gallu bod yn geidwadol yng Nghymru, rydyn ni’n gwybod. Beth am y diffyg cyfryngau tanddaearol? Mae’n broblem ddifrifol i’r sin a chreadigrwydd (dyna hanner y stori pam Y Twll yw’r enw o’r blog ‘ma). Wrth gwrs mae rhai o allfeydd penderfynol yn bodoli (Jazzffync a Gemau Fideo). Ond dw i’n bwriadu postio lluniau o hen ffansins cyn bo hir i ddatblygu’r pwynt.

Darllena’r cofnod cyntaf ac yr ail.

Ffeiliau Ffansin: llosgi lawr yr hen ysgol gyda Seren Tan Gwmwl

Seren Tan Gwmwl

O’r chwith i’r dde: Lewis Valentine, Saunders Lewis yn ifanc, DJ Williams (llosgwyr Penyberth 1936)

Dywedodd Saunders…

‘I am the firestarter
– twisted firestarter…’

Delwedd wych o’r ffansin Seren Tan Gwmwl (1990 – 1999?) gan Siôn Jobbins a chydweithwyr, pennod un o ein gyfres (achlysurol) newydd, Ffeiliau Ffansin.

Dw i dal yn darllen trwy hen rifynnau o Seren Tan Gwmwl sydd ar gael arlein fel PDF. Mae’r ffansin, “ffansin cymdeithas Iolo Morganwg – cymdeithas annibynnol”, yn cymysgu hanes, gwleidyddiaeth, hiwmor a llawer o luniau penigamp.

Roedd Gruff Rhys yn ffan er gwaethaf beirniadaeth yn y ffansin yn bron bob rhifyn. Gweler isod am enghraifft ar y llong “SS Gymraeg” o rhifyn 7 (1998).

Seren Tan Gwmwl

Mae gyda fi’r bwriad sganio hen ffansins ac ailgyhoeddi gyda chaniatâd. (Nesaf: Siarc Marw.) Dw i ddim wedi gwneud e tro yma achos mae’r Seren Tan Gwmwl ar gael yn barod.

Felly dw i’n gofyn am dy help gyda’r cyfres Ffeiliau Ffansin. Gweler cofrestr o ffansins (a chylchgronau) – os oes gyda thi teitlau eraill, copïau, atgofion, straeon neu os wyt ti eisiau sgwennu cofnod am unrhyw ffansin, gadawa sylw!

Ffansins yw enghraifft o gyfryngau amgen, roedden nhw yn bwysig iawn i fandiau newydd a gweithgareddau creadigol. Nawr mae’r oes aur o ffansins wedi mynd, ydyn ni’n gallu dweud ffansins newydd yw blogiau dyddiau yma? Dyma’r un o’r cwestiynau gallen ni archwilio.

Wrth gwrs bydda i’n hapus iawn i sgwennu rhywbeth am ffansin cyfoes – neu “ffansin” arlein. Nid yw popeth sy’n gweithio arlein yn edrych fel blog o destun yn unig. Dw i’n chwilio am enghreifftiau o bobol sy’n ailgylchu syniadau ffansins yn fformatau digidol. Bydda i (a phobol eraill siŵr o fod) wrth fy modd i weld rhywbeth o Gymru fel The Oatmeal neu XKCD.

Podlediad Jazzffync a Gemau Fideo gan @Amrwd

Jazzffync a Gemau Fideo

Amrwd yw “Netlabel super awesome weithia” (yn ôl geiriau nhw).

Dw i dipyn bach yn hwyr gyda podlediad nhw achos newydd ffeindio pump podlediad yna “sy’n ymdopi a pynciau llosg cyfoes, fel Bryn Fôn a plant anabl yn cystadlu’n Cân i Gymru”.

Ymuna’r cyflwynwyr Siôn Maredydd (label Sbrigyn Ymborth) ac Emrys Evans (o’r band DIY Cymdeithas yr Hobos Unig) am gerddoriaeth amrywiol a sgyrsiau difyr – gan gynnwys cerddoriaeth a gemau fideo.

Radio Amgen, cyfweliad gyda Steffan Cravos

Mae’n annodd coelio fod yr orsaf weradio Radio Amgen wedi bod yn mynd ers bron i ddegawd erbyn hyn. Mae’r orsaf wedi darlledu dros 170 o sioeau ers 2001 – micsys o gerddoriaeth tanddaearol newydd gyda’r pwyslais ar hip hop, electroneg, drwm a bas, bwtlegs, tecno, swn a dyb. Mae pob un o’r sioeau hyn dal ar gael i wrando a lawrlwytho o radioamgen.com – ewch i’r archif am y rhestr llawn.

Dros y blynyddoedd mae Radio Amgen wedi datblygu a tyfu yn araf bach a heb ffwdan i fod yn drysor cenedlaethol (ymddiheuriadau i Stephen Fry). Mae bodolaeth parhaol yr orsaf yn arbennig o bwysig nid yn unig yng nghyd destun tirlun cerddorol ‘mainstream’ Cymru, ond hefyd y  ‘Sîn Roc Gymraeg’, byd mewnblyg lle mae bandiau ffync gwael yn gael eu cysidro yn ‘alternative’ a ‘edgy’. Heb swnio fel ormod o hipi, mae gwir angen presenoldeb fel Radio Amgen i herio’r sefydliadau hyn – mae bodolaeth yr orsaf yn cyfrannu’n enfawr tuag at amrywiaeth a iechyd ein diwylliant cerddorol.

Y dyn tu ol i Radio Amgen yw Steffan Cravos – yr un person a fu’n gyfrifol am chwyldroi/dyfeisio cerddoriaeth hip hop Cymraeg ar droad y ganrif gyda’r Tystion.  Sioe gynta’r orsaf oedd mics gan DJ Lambchop (aka Cravos), a’r trac gynta un ar y sioe honno oedd y clasur tanddaearol Cymreig “Dwi’n Licio Dafydd Iwan” gan Gwallt Mawr Penri (aka Dyl Mei).

Sut ddechreuodd yr orsaf?

Steffan Cravos: O ni’n rhedeg label o’r enw Fitamin Un ar y pryd ond doedd dim digon a arian da fi i rhyddau’r holl traciau oedd yn cael eu hanfon atai. Oedd Johnny R wedi cychwyn yr orsaf radio Cymraeg gyntaf ar y we cwpwl o flynyddoedd yn gynt (Radio D – gweler DVD Ankst ‘Crymi No.1′ am raglen ddogfen fer) a nath hwnna ysbrydoli fi i gychwyn Radio Amgen. Oedd e’n ffordd gwych o rhoi platfform i deunydd newydd yn gyflym ac ar lefel rhyngwladol. Outlet oedd Radio Amgen ar gyfer cerddoriaeth tanddaearol doedd ddim yn cael ei chwarae ar Radio Cymru.

Sut ddyliwn ni disgirifio RA? Radio we? Weradio? Gweradio?

Radio rhydd annibynnol ag onest.

Dros y blynyddoedd mae’r orsaf wedi pledu allan nifer fawr o sioeau o fewn amser byr, a wedyn wedi cymryd saib am wythnosau neu fisoedd, neu blynyddoedd maith.

Da ni yn ein pedwerydd cyfnod ond dros y blynyddoedd mae Radio Amgen wedi cymryd seibiant am wahanol rhesymau – diffyg amser, diffyg adnoddau, gan fwyaf. Ar y foment da ni’n rhoi sioe allan bob yn ail ddydd(ish) ac yn derbyn dros 6,000 ergyd y mis.

Pam nad yw sefydliadau fel y Cyngor Celfyddydau ayb yn cefnogi’r orsaf?

Dwi ddim eisiau pres gan y CCC. Well bod yn annibynnol.

Mae na elfen politicaidd gref i’r orsaf.

Dwi wedi bod yn ymwneud a gwleidyddiaeth radical ers i fi fod yn fy arddegau, felly mae’n siwr bod hwnna yn dod drosodd weithiau yn y sioeau, yn enwedig y rhai dwi’n greu. Dwi’n teimlo hefyd fod y cyfryngau Cymraeg yn llawer rhy geidwadol o rhan allbwn, felly ma angen platfform ar gyfer cerddoriaeth heriol a syniadau radical.

Fy hoff enw ar gyfer DJ gwadd yw ‘Athro Diflas Ffwc’ – neu efallai ‘DJ Dai Trotsky’.

Athro Diflas oedd enw gwreiddiol Y Lladron. DJ Dai Trotski, ie fi oedd hwnna!

Mae Huw Stephens, ac eraill ar adegau, yn chwarae cerddoriaeth ‘tanddaearol’ ar Radio Cymru erbyn hyn. Ydi pethau wedi gwella?

Mae angen mwy. Pam ddim cael DJs i mewn a chwarae drwy’r nos (DJs go iawn hyny yw, nid radio DJs) – jyst miwsig, dim malu cachu!

Weithiau mae’n teimlo mai Radio Amgen yw’r unig allbwn ar gyfer cerddoriaeth ‘gwahanol’ o Gymru. Be fysa’n digwydd i tirlun cerddorol Cymru petai’r orsaf yn dod i ben?

Se ni’n gobeithio fase rhywun arall yn cychwyn rhywbeth tebyg… ond mae Radio Amgen yn mynd trwy gyfnodau o ddim gweithgaredd. da ni yn ein 4ydd neu 5ed cyfnod ar y foment. Da ni’n rhoi sioeau allan bob yn ail ddydd, ond wrth rheswm, nid cerddoriaeth o Gymru neu Gymraeg ydi ein darpariaeth, achos does dim digon ohono fe i gael. Fase ni’n dwli rhoi sioe dyb step Cymraeg allan – ond lle ma’r tracs? Does dim! Ma dyb step gyda ni ers 2004 fel genre newydd, ond neb yn ei gynhyrchu yn y ‘sîn gymraeg’

Oes rhaid i pobol o tu hwnt i Gymru wrando ar Radio Amgen er mwyn i ti cysidro’r gorsaf yn ‘llwyddiant’? Neu ydi hynny’n bonus?

Dim rili, ond ar ddiwedd y dydd, y we fyd ehang yw’r cyfrwng! Ma na agwedd shit yn bodoli os ti’n cael dy ‘dderbyn’ tu hwnt i Gymru (hynny yw yn Lloegr) bod ti wedi ‘llwyddo’. A dim ond wedyn bydd ti’n cael dy dderbyn yng Nghymru. Adolygiad yn yr NME – o woopie ffycin dooo – ti di ‘llwyddo’.

Ma miwsig yn gyfrwng rhywngwladol. Dwi’n gwrando ar gerddoriaeth mewn ieithoedd erill nad ydw i’n deall (ond falle fi sy’n od) a dwi’n siwr bod na mwy o bobl fel fi o gwmpas y glôb.

Sa well da fi ddarlledu Radio Amgen ar FM yn ogystal a’r we – hwnna fydd y sefyllfa ddelfrydol, a basa grandawyr rhyngwladol yn fonws wedyn.