Carl Morris, Author at Y Twll

Mwng gan Super Furry Animals – trac-wrth-drac (i’r ffans)

Tra bod rhai o’r byd wrthi’n darganfod Super Furry Animals, mae rhai ohonom ni yn gwrando ar Mwng bob pythefnos ers blynyddoedd.

Beth sydd ar ôl i wrandawyr sy’n (gor)gyfarwydd â Mwng?

Does dim rhaid i mi ddweud pa mor wych yw’r albwm, does dim rhaid ailadrodd y straeon am y tanc a does dim rhaid dweud bod cerddoriaeth yn iaith ryngwladol (o sgrechian).

Felly dyma ambell nodyn am Mwng i ffans Super Furry Animals.

Dw i ddim yn ceisio cynnig canllaw diffiniol neu ddim byd, dim ond meddyliau randym ar yr unig albwm yn fy ngasgliad sydd ar bedwar fformat; gasét, CD, digidol a finyl bellach.

Drygioni

Sain dechrau recordio tap yw’r eiliad gyntaf o’r gân a record hon. Mae’n swnio’n amrwd, yn cyfeirio at y broses recordio ac mae’n wych. Gall dychmygu’r cynhyrchydd Gorwel Owen wrth y desg. Mae mwy o chwarae gyda thapiau yn y gân nes ymlaen.

Mwng oedd yr albwm syth ar ôl Guerilla ac mae tebygrwydd o ran steil glam troed drwm i Keep The Cosmic Trigger Happy oddi ar yr albwm honno a phethau glam fel Tocyn gan Bran, Roxy Music ac ati.

O ran geiriau mae Gruff yn dychwelyd i rai o’i hoff themau. ‘Drygioni’ yn swnio fel ‘drug’ ac mae fe wedi blino. (Gweler hefyd: ‘sleep deprivation’ oddi ar Guacamole, ‘dwy awr o gwsg’ oddi ar Pam V).

Mae’n anodd peidio cofio roedd y Cynulliad yn sefydliad newydd sbon pan mae fe’n odli ar ‘datganoli’.

@ytwll @carlmorris @superfurry bît cowbell Drygioni yn fatgoffa o agoriad Gwesty Cymru. Cofio’r wefr o’i glywed y tro cyntaf: hit LP Cymraeg — Gareth Morlais (@melynmelyn) May 1, 2015

Ymaelodi â’r Ymylon

Ydyn nhw yn cyfeirio at Gymru yn gyffredinol fel cenedl ar yr ymylon neu’i statws fel band sydd wedi lleihau’i ddefnydd o’r Gymraeg? Bach o’r ddau dw i’n credu ond yn tueddu tuag at yr ail. Pwy oedd y bobl a oedd yn cwestiynu iaith y band? Dyma gartwn yn rhifyn 7 o’r ffansin Seren Dan Gwmwl yn haf 1998: Roedd Golwg o Fawrth 2000 yn cyfeirio at rai fel bach o gyd-destun:

[…]

Wrth i gyd-fandiau Cymraeg ddechrau cael llwyddiant yn y byd roc rhyngwladol, mae yna ddadlau wedi bod ynglŷn â phenderfyniad rhai i ganolbwyntio ar ganu yn Saesneg. Nid dewis canu mewn iaith arall oedd y broblem, ond rhoi’r gorau i ganu yn Gymraeg. Nid dangos ei bod hi’n bosib i siaradwyr Cymraeg lwyddo yr oedden nhw, ond awgrymu fod anghofio’r iaith yn rhan o’r broses honno.

Mae’r rhan fwya’ o bawb ohonon ni yn defnyddio’r Saesneg yn ein gwaith a llawer yn ennill arian trwy berfformio neu sgrifennu ynddi. Rhagrith ydi beio neb arall am wneud yr un peth.

Y broblem efo rhai o’r grwpiau oedd eu bod nhw – fel y mae un o ganeuon diweddar Steve Eaves yn awgrymu – fel petaen nhw’n ymorchestu yn y Saesneg ac wedi diflannu o ddigwyddiadau mawr fel yr Eisteddfod.

Y canlyniad oedd fod y rhan fwya’ o grwpiau Cymraeg newydd hefyd yn dechrau canu caneuon Saesneg, heb fawr ddim gobaith o wneud unrhyw argraff ar y byd rhyngwladol. Roedd y diwylliant ei hun yn troi’n Saesneg.

Roedd yna wendid yn rhai o’r dadleuon hefyd, yn enwedig mewn dwy:

– Os oedd cerddoriaeth yn ‘iaith ryngwladol’, pam oedd angen troi i unrhyw iaith ond y Gymraeg?

– Os ydi pawb bellach yn hyderus yn yr iaith, pam nad ydan ni’n ddigon hyderus i fynd â hi efo ni i’r byd y tu allan?

[…]

Os taw dyna yw safon yr ymateb yn ogystal â chaneuon ‘amddiffynnol’ eraill fel (Nid) Hon Yw’r Gân Sy’n Mynd I Achub Yr Iaith, dylen ni fod yn ddiolchgar i’r pobl a gwynodd!

Y Gwyneb Iau

Mae ‘na hiwmor mewn cwpled fel:

Pwy wnaeth daflu’r ffrwyth at ein llwyth? Pwy all dalu’r pwyth?

Talu’r Pwyth yw’r teitl amgen ac mae hi am ryfel yn ôl y band. Yn ‘dos lawr i’r de’ dw i’n meddwl mwy am Gymry yng Nghymru (nag efallai Fietnam neu Gorea). Pwy â wyr?

Dacw Hi

Mae’r geiriau ‘sylwi bob dim’ yn atgoffi fi o She’s Got Spies. Yn sicr roedd Gruff arfer ailgylchu syniadau yn y ddwy iaith, e.e. The International Language of Screaming a Blerwytirhwng. Mae’r gân yn tarddu o 1987 ac mae credit ysgrifennwr ar y pecyn newydd trwy gwmni Domino i Ffa Coffi Pawb. Dacw Hi oedd y ffarwel arall i Ffa Coffi. Ond roedd y recordiad a threfniant yn gyfredol. Defnyddiodd Cian Ciaran yr un dechreuad electronig ar ei diwn Luciano o dan yr enw Acid Casuals.

Nythod Cacwn

Yn ôl y band mae’r gân hon ynglŷn â fethu yn llwyr, fel cael eich pigo gan gacwn. Hmm.

Pan Ddaw’r Wawr

Mae ‘Digon i ddweud ond neb i wrando’ yn dorcalonnus. Dydy SFA ddim yn canu geiriau mor uniongyrchol ag ‘asgwrn cefn gwlad wedi ei dorri’ yn eu caneuon Saesneg.

Digon i ddweud ond neb i wrando. Mae elfen o eironi bellach gan ystyried taw dyna yw’r albwm mwyaf llwyddiannus yn Gymraeg. Dyma’r EDM gan Elfyn Llwyd AS gyda gwelliant hileriws gan Lembit Opik AS.

Ysbeidiau Heulog

Hello Sunshine. Dyna oedd yr unig sengl oddi ar yr albwm, y gân mwyaf positif – a chyflym.

Does bron neb yn cofio’r jam ar ochr b, Charge. Efallai bydd hi ar y fersiwn estynedig bonws Mwng yn 2030.

Y Teimlad

Roedd Gruff a Datblygu wedi bod ar yr un record o’r blaen, Cam o’r Tywyllwch pan oedd Gruff yn drymio mewn band ifanc o’r enw Machlud. O’n i’n chwilio am esgus i rannu’r llun yma rili. Mae SFA yn hoffi gwneud cyfyrs o ganeuon Cymraeg (Y Brawd Houdini yn fyw, Tocyn gan Ffa Coffi, Chwarae’n Troi’n Chwerw gan Gruff yn solo).

Mae’r cyfyrs yn ddylanwadol yn yr un modd â chyfyrs reggae gan The Clash. Heblaw am dafodiaith does dim ailddehongliadau o’r caneuon fel y cyfryw – mae’r fersiwn Datblygu o’r Teimlad yn fwy electronig na’r un SFA! Yn hytrach maen nhw yn gyfle i gyflwyno tiwns ardderchog i gynulleidfa ehangach.

Mae’r band hefyd yn hoff iawn o bop. Fyddai SFA yn wneud tîm cwis pop penigamp.

Sarn Helen

Gyrru gyrru gyrru. Clod am ddefnyddio’r gair ‘goddiweddyd’ mewn cân. Dyna sy’n wneud y gân hon yn ddoniol – a difrifol ar yr un pryd. Byddwch yn ofalus iawn wrth oddiweddyd ar yr A470 neu unrhyw heol.

Diweddariad: mae trafnidiaeth dal yn gachu yng Nghymru achos mae’r heolydd mawr a rheilffyrdd yn arwain allan o’r gwlad. O leiaf rydym wedi cael ffordd osgoi Porthmadog a’r gwasanaeth awyr Ynys Môn-Rhws ar Citywing ers yr albwm hon.

Gwreiddiau Dwfn / Mawrth Oer Ar Y Blaned Neifion

Dydy dirywiad erioed wedi swnio mor brydferth. Mae’r geiriau cryno ‘dal dy ddŵr’ yn agosach i’r gwirionedd na ‘dal dy dir’.

@ytwll Gwreiddiau Dwfn, oherwydd y geiriau, a’r offerynnau pres — Gareth Iwan OMB (@GarethIwan) April 30, 2015

Mae cysylltiad rhwng Cymru a’r gofod yn y byd Super Furry – er mwyn i ni beidio bod yn rhy ‘fewnblyg’ efallai. Yn ogystal â ‘Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogochynygofod’, dyna gyfraniad Super Furry Animals wedi cyfrannu at Gymruddyfodoliaeth.

Mae llais od rhwng 0:04 a 0:10 ar y trac sy’n swnio bach yn Saundersaidd ond dw i’n methu clywed beth mae hi neu fe’n dweud.

Dw i’n joio’r fersiwn jazz ad lib o’r gig ATP oddi ar y disgen fonws. Mae dirywiad erioed wedi swnio mor swnllyd!

Gadewch sylwadau os dych chi eisiau.

Diolch Caniadur am help gyda’r geiriau ac i’r band wrth gwrs. Llun gan SFA o’i cyfrif Instagram.

Buddugoliaeth Datblygu yn Ngŵyl CAM 2015

Mae hi’n anodd dychmygu sut allai Datblygu wedi gwella eu perfformiad yng Nghanolfan y Mileniwm fel rhan o Ŵyl CAM 2015. O’n i’n nerfus drostynt am y gig, yn enwedig wrth ystyried y lleoliad anarferol, y bwlch oddeutu 20 mlynedd ers eu gig diwethaf fel grŵp ac yn amlwg, yr holl heriau personol sydd wedi bod yn y cyfamser.

Nid Datblygu yw’r math o grŵp sy’n chwarae hits ac encores. Os ydych chi eisiau gweld y math yna o beth, ewch i weld Bruce Springsteen. Neu Edward H. Mae hen ddigon o bwyslais ar y gorffennol yn y prif ffrwd fel y mae.

Dyma’r rhestr o ganeuon:

1. Llawenydd Diweithdra
2. Y Llun Mawr
3. Mynd
4. Nesaf
5. Nid Chwiwgi Pwdin Gwaed
6. Slebog Bywedeg
7. Gwenu Dan Bysiau 2015

Dyna sut mae grŵp mor arloesol yn parchu eu trosiadau a pharhau i ddilyn eu hegwyddorion sylfaenol. Byddai Cân i Gymry, er enghraifft, wedi cyfeirio at raglenni sydd ddim yn bodoli bellach ac mae gan Dave yr hawl i fyw yn y presennol trwy’i eiriau. Fel mae’n digwydd clywais wrth rhywun bod e am fod yn westai ar Heno rhywbryd. Yn ôl y sôn mae fe’n ffan mawr o’r rhaglen. Annwyl gynhyrchwyr Tinopolis, rydych chi’n gwybod beth sydd eisiau.

Dw i mor falch bod Dave a Pat wedi goroesi ac yn ôl ar y llwyfan, ac yn cael y sylw haeddiannol o’r diwedd – wrth rhai o bobl ta waeth. Wrth gwrs mae angen clodfori Gŵyl CAM am y digwyddiad yn ei gyfanrwydd. Ond doedd bron dim sylw yn y wasg i ddychweliad Datblygu hyd y gwn i. Fel cerddorion mae Datblygu yn cynnig celf, nid adloniant, ai dyna sy’n annymunol i fwy nag un cenhedlaeth o gynhyrchwyr a golygyddion ers yr 80au?

Mae angen sôn am y deunydd newydd. Mae’r albwm Erbyn Hyn yn benigamp – maen nhw wedi diweddaru’r themâu a’r ffyrdd o gynhyrchu curiadau a seiniau. Yn y bôn rydym yn cael Datblygu 2015.

Roedd sain y sioe neithiwr yn benigamp, roedd modd clywed pob un gair. Ar y sgrîn roedd hen fideo o rywbeth sy’n edrych fel Dechrau Canu Dechrau Canmol (sawl person yn y cynulleidfa a welodd mamgu neu dadcu ar y sgrîn?) gydag effaith gweledol o bennau pobl yn toddi – mewn ebargofiannau neu enfysau, mae’n anodd dweud.

Dyna ydy buddugoliaeth – tua 25 munud o berffeithrwydd dros saith cân. Chwaraeodd Datblygu y caneuon roedden NHW eisiau chwarae. Mae’r cliw yn yr enw; maen nhw yn symud ymlaen. Mae’r gorffennol yn rhy boenus ta waeth.

Diolch i Turnstile am y llun.

Gŵyl CAM: Datblygu, Ela Orleans, Ann Matthews, Agata Pyzik…

Digwyddiad newydd sbon o drafodaethau, ffilm a gigs fydd Gŵyl CAM ac mae’r cyfan yn digwydd yng Nganolfan y Mileniwm yng Nghaerdydd ar ddydd Sadwrn 25ain o Ebrill 2015 o 12 hanner dydd ymlaen.

Mae CAM yn gyrchfan aml-gyfrwng sy’n cael ei churadu a’i ddatblygu gan Peski. Mae’n cynnig platfform i gerddoriaeth arbrofol a ffilmiau anturus o Gymru, yn ogystal â rhoi sylw i artistiaid o amgylch y byd sydd o’r un brethyn creadigol. Mae CAM yn gweithredu fel rhaglen radio wythnosol, yn guraduron ffilmiau a rhaglenni dogfen blaengar, yn gylchgrawn digidol ac yn gyfres o ddigwyddiadau byw – yn hafan i feddwl amgen.

Mae dim ond 300 o docynnau ac yn ôl y sôn maen nhw yn gwerthu yn dda. Bydd nifer cyfyngedig ar gael wrth y drws. Fel arall mae modd mynychu rhai o’r pethau am ddim heb docyn.

Ond bydd rhaid i chi brynu tocyn i fynychu’r gigs. Mae’n synnu fi nad oedd unrhyw straeon o gwbl yn y cyfryngau prif ffrwd, hyd y gwn i, am ddychweliad Datblygu i’r llwyfan. Dw i’n cyffroi ac hefyd yn teimlo bach yn nerfus am y peth.

Trefnwyr Gŵyl CAM yw’r pobl ysbrydoledig tu ôl i’r sioe radio hudolus Cam o’r Tywyllwch; Gwenno Saunders, Rhys “Jakokoyak” Edwards a Garmon Gruffydd. Mae Rhys a Garmon yn rhyddhau cerddoriaeth o’r radd flaenaf trwy Recordiau Peski ers rhywbeth fel 12 mlynedd hefyd. Diolch o galon iddynt hwy!

Albwm newydd gan frenin techno modiwlaidd Steevio

Brenin techno modiwlaidd ydy Steevio. Ar Y Twll rydym eisoes wedi rhannu’r fideo uchod o Steevio yn perfformio ei gerddoriaeth yn fyrfyfyr.

Ar ddiwedd Chwefror 2015 bydd label Mindtours yn rhyddhau ei albwm newydd o’r enw Animistas ar ddau ddarn o finyl 12″. Dyma’r rhestr o draciau.

Brenin techno modiwlaidd ydy Steevio. Ar Y Twll rydym eisoes wedi rhannu’r fideo uchod o Steevio yn perfformio ei gerddoriaeth yn fyrfyfyr.

Ar ddiwedd Chwefror 2015 bydd label Mindtours yn rhyddhau ei albwm newydd o’r enw Animistas ar ddau ddarn o finyl 12″. Dyma’r rhestr o draciau.

A1 Codi
A2 Ailgylchu
B1 Cynnal
B2 Caru
C1 Empathi
C2 Saith
D1 Cydfodoli
D2 Cydraddoldeb

Mae modd clywed clipiau swynol, hudolus, hypnotig o’r saith trac:

Os ydych chi’n chwilfrydig mae Steevio yn defnyddio Eurorack Modular, Moog Voyager RME a modiwlau o Doepfer, Tiptop Audio, Livewire, Analogue Systems, Analogue Solutions, Metasonix, Bubblesound, Makenoise ac MFB.

Yn y misoedd nesaf bydd ganddo fe gigs yn Llundain, Lloegr; Gŵyl Bloc yng Ngwlad yr Haf, Lloegr; coedwigoedd yng Ngharreglwyd ger Caergybi; a Freerotation, ei ŵyl ei hun, yn Y Gelli Gandryll.

Iesu Grist mewn ffilm: Scorsese, Pasolini a Python

Efallai taw un o’r cymeriadau mwyaf anodd i’w bortreadu mewn ffilm o safbwynt actor, cyfarwyddwr neu sgriptiwr ydy Iesu Grist. Pwy a wyr achos dw i erioed wedi creu ffilm nodwedd ond dw i wedi gwylio rhai.

Dyma dair o’r ffilmiau mwyaf cofiadwy i mi sy’n cynnwys Mab y Dyn. Rhestr derfnyol dyw hi ddim o bell ffordd, dim ond tair ffilm sydd wedi creu argraff arnaf i.

The Last Temptation of Christ (1988)

Un thema cryf mewn gwaith Martin Scorsese ydy’r cwymp o fawredd a cholled o’r hyn sy’n dod gyda llwyddiant – cyfoeth, enwogrwydd, statws, clod ac ati. Dw i’n meddwl am Henry Hill ar ddiwedd Goodfellas, cymeriad DiCaprio ar ddiwedd The Wolf of Wall Street, De Niro fel Jake LaMotta yn ei wregys yn Raging Bull, salwch Howard Hughes (DiCaprio eto) yn The Aviator ac yn y blaen.

Mae hefyd elfennau ysbrydol i lawer o ffilmiau Scorsese a chyfeiriadau cryf at demptasiwn, moesoldeb a phechod ar hyd ei yrfa ond does dim un sydd mor amlwg gyda’r themau hynny â The Last Temptation of Christ. Fyddwn i byth wedi dyfalu taw fe oedd creuwr y ffilm hon a dweud y gwir. Dwyt ti ddim hyd yn oed yn cael gweld Joe Pesci yn ymddwyn yn gas at bobl eraill.

Di-angen ydy’r ymwrthodiad sy’n ymddangos ar ddechrau’r ffilm i esbonio dyw hi ddim yn seiliedig yn uniongyrchol ar yr efengylau. Cwestiwn celfyddydol dychmygol am y Duwdod ydy’r ffilm. Mae hi’n ymwneud â dynoliaeth Iesu Grist a beth fyddai’n digwydd pe tasai fe’n ildio i demptasiwn, gwadu ei brif genhadaeth ar y groes a byw bywyd fel dyn arferol.

Mae pob perfformiad yn gryf yn enwedig Willem Dafoe yn y prif rhan.

Yn ôl beth dw i wedi clywed mae’r ffilm yn addasiad weddol agos o’r nofel 1953 gan Nikos Kazantzakis. Yn fy marn i mae’r ffilm yn gampwaith ac yn unigryw ar rhestr ffilmiau’r cyfarwyddwr.

Ystyriodd Martin Scorsese yn ifanc gyrfa fel offeiriad ond roedd rhaid iddo fe adael y coleg offeiriadol yn Efrog Newydd am fethu ei arholiadau – yn ôl ei eiriau fe yn y cyfweliad hwn.

Mae’r sgriptiwr Paul Schrader yn ffafrio iaith lafar gyfredol sy’n helpu cynnig rhywbeth ffres i bobl sydd yn hen gyfarwydd gyda’r dyfyniadau Saesneg safonol o’r Beibl. Mae’r sgyrsiau rhwng yr Iesu a phobl eraill fel Paul, a Pilate (David Bowie!) yn gofiadwy iawn oherwydd hynny.

Il Vangelo secondo Matteo / Yr Efengyl yn ôl Mathew (1964)

Mae aesthetig y ffilm hon gan Pier Paolo Pasolini jyst yn gweithio yn well na llawer iawn o ffilmiau drud Hollywood-aidd sy’n trio cyfleu’r Iesu (fel yr un Mel Gibson). Dyw hi ddim yn ffilm amrwd fel y cyfryw ond mae hi’n edrych yn fwy credadwy fel darlun o’r cyfnod, diolch i’r dillad, lleoliadau a’r gwaith camera. Does dim llawer o effeithiau arbennig, dim ond golygu.

Tystiolaeth i dalent Pasolini fel cyfarwyddwr yw’r ffaith bod y perfformiadau gan bobl normal yn hytrach nag actorion proffesiynol, e.e. gofynodd Pasolini i’w mam Susanna Pasolini wneud rhan Mair yn hen.

Doedd Pasolini ddim yn credu mewn bodolaeth Duw nag unrhyw dduwiau. Mae’n ymddangos bod e wedi dewis y stori yma yn arbennig, o’i wirfodd, ac mae fe’n dilyn yr efengl Mathew o’r geni i’r atgyfodiad gan gynnwys y ddeialog, gwyrthiau ac ati.

Mae rhai o’r stwff dw i wedi darllen yn dweud bod yr Iesu yma yn ‘broto-Marcsaidd’ ond dw i ddim yn gweld unrhyw bwyslais arbennig ar Gomiwnyddiaeth heblaw am y pethau rydym yn gallu dehongli fel ‘Sosialaidd’ neu chwyldroadol yn y llyfr Mathew gwreiddiol (Iesu yn gofyn i’r dyn cyfoethog ifanc roi eiddo i’r tlawd, Iesu yn stopio’r newid arian y deml ac ati). Wrth wylio’r ffilm, o’n i ddim yn meddwl am fateroliaeth ddilechdidol yn enwedig, yn fwy nag arfer, mae’n rhaid cyfaddef. Byddwn i’n croesawu’ch sylwadau chi.

Mae’r gyllideb isel yn helpu’r gerddoriaeth hefyd. Mae trac sain gwreiddiol ar adegau ond yn bennaf dewisodd Pasolini lwythi o diwns o gwmpas y byd fel Odetta, Blind Willie Johnson ac offeren oddi ar y record Missa Luba o’r Congo.

Monty Python’s The Life of Brian (1979)

Ffaith: mae Sue Jones-Davies sy’n chwarae Judith Iscariot yn y ffilm Monty Python’s The Life of Brian bellach yn gynghorydd tref Plaid Cymru yn Aberystwyth.

Mae’r comedi yn wneud hwyl ar ben lot o bethau, megis: ffilmiau epig, crefydd, pobl crefyddol, gwleidyddiaeth chwyldroadol a mwy.

Yn ôl cyfweliadau gyda chriw Python doedd dim ym mywyd yr Iesu i’w ddychanu yn y pen draw. Fel canlyniad, roedd rhaid newid y cysyniad cynnar a’r teitl dros dro Jesus Christ: Lust For Glory i rywbeth fwy cymryd-y-pis-adwy.

Mae’r cymeriad Iesu Grist dim ond yn ymddangos yn y stabl drws nesaf am eiliad ar y dechrau ac am gwpl o funudau am y Bregeth ar y Mynydd.

Mae gweddill y ffilm yn dilyn hanes Brian Cohen, dyn sy’n cael ei dderbyn yn ddamweiniol fel y Meseia gyda chanlyniadau hilariws. Wel mae rhai ohonynt yn ddoniol. Dw i wedi rhoi sawl tro ar gyfresi a ffilmiau Python a dydy’r hiwmor ysgol fonedd ailadroddus ddim cweit at fy nant personol ond mae’n rhaid cydnabod bod nhw yn ddylanwadol iawn a phoblogaidd ymhlith eraill. Does dim pwynt cael dadl drosto fe!