Llefydd Archives - Page 2 of 4

Becso dime goch am y geiniog Gymraeg? Dyma Bunt i Gaerdydd

Felly, pa mor bwysig yw’r economi lleol i chi? Yn ôl y wireb etholiadol o’r Unol Daleithiau mae Ed Miliband yn enwog am ei anghofio, “Yr economi yw’r cyfan, twpsyn!” Yn ystod y deng mlynedd diwethaf, mae’r cynnyrch a gynhyrchwyd yn lleol a gwerthwyd yn lleol wedi cynyddu’n gyson o dros 10% fel cyfran o’r farchnad, sy’n tynnu sylw sylweddol i gryfderau gwerthoedd lleol a hyperlleol, yn hytrach na gwerth Hyper Value er enghraifft i siopwyr y brifddinas.

Yng Nghymru, mae’r cysyniad o hyrwyddo busnesau lleol drwy ddefnyddio arian lleol wedi bod yn syniad sydd wedi ei gylchredeg am gyfnod; yn wir, mae yna dipyn o ymgais eisoes i hyrwyddo cynnyrch o gwmnïau sy’n defnyddio’r iaith Gymraeg drwy ddefnyddio’r hashnod #YGeiniogGymraeg ar y cyfryngau cymdeithasol. Yng Nghaerdydd mae gan y ffenomen hon enw: Punt Caerdydd.

Esboniodd sylfaenydd Punt Caerdydd Michelle Davis sut tarddiad y syniad gwreiddiol:

“Yr enghraifft gyntaf yn y DU yn y cyfnod modern [o arian hyperlleol] yw’r Totnes Pound, a oedd yn rhan o’r ymgyrch ‘Transition Towns’. Mae cwpl arall o gynlluniau bach lleol yn Lewes a Stroud wedi digwydd, ond mewn gwirionedd lansiad y Brixton Pound yn 2009 sydd wedi llwyddo i wthio’r syniad o arian lleol weithredol i fyny’r agenda. Pan lansiodd y Bunt Bryste yn 2012, achosodd hynny imi wir gwestiynu pam nad ydym yn gwneud hyn yng Nghaerdydd.”

Felly pam nad ydy hyn eisoes wedi digwydd yng Nghaerdydd? Mae Caerdydd yn brifddinas, a chyn hir yn rhanbarth hefyd, felly gan fod Bryste wedi llwyddo i lansio ei arian ei hun, beth am Gaerdydd?

Yn ôl Michelle, nid yw hyn wedi bod yn syndod iddi, gan taw’r diffyg cyllid Sterling yw’r prif rwystr:

“Mae arnom angen mecanwaith fel y gall busnesau dalu eu trethi i’r cyngor mewn Punnoedd Nghaerdydd. Roedd hyn yn rhan o gynllun cywir o’r ffwrdd ym Mryste ac fe gymerodd ymaith y prif bryder wrth arwyddo manwerthwyr i fyny ‘beth allaf ei wneud â fy Bristol Pounds’? Cyngor Bryste wedi bod yn anhygoel o gefnogol i’r cynllun; gall pobl bellach yn talu eu treth cyngor gyda’r arian lleol hefyd. Mae Cyngor Caerdydd hefyd wedi bod yn gefnogol i’r arian, drwy ddyfarnu rhywfaint o gyllid i greu cynllun busnes ac yn y blaen, er hyn nid ydynt wedi gallu ymrwymo i dderbyn Trethi Busnes Caerdydd yn punnoedd Caerdydd felly rydym yn estyn allan atynt i nhw drafod eto yn y dyfodol agos. Yn amlwg, rydym yn gobeithio y gallwn barhau i wneud i hyn ddigwydd er lles yr economi leol.”

Y prif wahaniaeth rhwng arian lleol, a gadewch i ni ei alw y Bunt Caerdydd er mwyn y ddadl, a Sterling (a wnaed yn eironig yn lleol i Gaerdydd yn Llantrisant wrth gwrs) yw y bydd y Bunt Caerdydd cyfyngu lleoliad gwariant yr arian ac yn ddigon naturiol, gan ystyried yr adnoddau sydd enfawr sydd ar gael i gwmnïau rhyngwladol – ni fydd hyn yn chwalu llawer o’r enwau adnabyddus, a gall, gobeithio arwain at gyfnod llewyrchus i fusnesau Caerdydd.

Unwaith bydd staff yn cael eu defnyddio i gael eu talu mewn Punnoedd Caerdydd, byddant yn gallu dewis o amrywiaeth o siopau sy’n derbyn yr arian … er wrth feddwl am y peth, ni fydd yn rhaid i’r siopau i gytuno i’w dderbyn yn gyntaf?  Ai dyma yw prif rwystr y senario tybed?  Rhaid cael felly ‘galwad i gardod’ i gymuned Caerdydd i sicrhau bod siopau groser ddigon, cigyddion a phobyddion yn derbyn yr arian fel y gall pob da Caerdydd byw yn y modd maent yn gyfarwydd … heb sôn am y gormodedd o ddewisiadau o lefydd i fwyta sydd heb ymddangos, hyd yn hyn, wedi eu heffeithio gan galedi wrth i Bobl Caerdydd ac ymwelwyr o bob cwr parhau i heidio i’r brifddinas Cymru ar gyfer ei hatyniadau. OK, rydym yn golygu lleoedd ar gyfer nosweithiau stag a nosweithiau iâr hefyd.

Am lwyddiant parhaus economi Caerdydd, byddai’n gwneud synnwyr i lleol, Arian Cymru i ddechrau ar ei bywyd yn ei, prifddinas gosmopolitaidd ffyniannus … iachi da!

Beth yw’r weledigaeth tymor hir ar gyfer y Bunt Caerdydd? Gadewch i ni adael gair olaf i Michelle Davis:

“Ni fydd ond yn gysyniad dros nos, na chwaith ychydig yn un llugoer ac od, ond yn hytrach yn agwedd reolaidd a beunyddiol o fusnes yn ein dinas. Ac oherwydd hyn, bydd yn wedi cyfrannu at economi lleol Caerdydd fel bydd ein prifddinas hyd yn oed yn fwy bywiog, hyfyw a chynhwysol.”

Maent yn dweud os ydych am wneud rhywbeth, yna gofynnwch i berson prysur. Felly yn hytrach na Chaerdydd yn cael ei gofio am ei Gwerthoedd Hyper, beth am rai werthoedd hyperleol orfywiog eleni hefyd?

Am ragor o wybodaeth am brosiect Punt Caerdydd, ac i gofrestru eich busnes, cysylltwch â @cardiffpound ar gyfryngau cymdeithasol neu ewch i’r wefan Punt Caerdydd – neu fel arall fod yn rhan o’r stori newyddion da drwy ebostio hello@cardiffpound.co.uk.

Llun gan Colin Smith (CC-BY-SA)

Datganolwch y gofod – yn awr! Effaith #BilCymru ar #Cymruddyfodoliaeth

Mae Stephen Crabb AS yn israddio Cymru mewn sawl ffordd, nid yn unig ar y blaned hon.

Llais Cymru yn San Steffan yw Ein Hysgrifenydd Gwladol – i fod. I’r rhai sydd ddim yn dilyn, mae e a Swyddfa Cymru yn derbyn bod angen model ‘cadw pwerau‘ yn hytrach na ‘rhoi pwerau’. Dyna un peth sy’n wneud popeth yn symlach – o’r diwedd. Hynny yw, maen nhw yn enwi’r pwerau sy’n aros yn San Steffan er mwyn i bawb gymryd yn caniataol bod pob maes arall o dan ystyriaeth y Cynulliad. Yn hynny o beth Cymru 2015 = Yr Alban 1998 ond sgwrs arall ydy hynny.

Mae sawl pŵer yn aros gyda San Steffan o hyd, fel y rhai dros: werthu a chyflenwi alcohol, gwasanaethau Rhyngrwyd, cyffuriau a sylweddau seicoweithredol, ‘eiddo deallusol’, gorsafoedd ynni niwclear sy’n cael ei redeg o Tseina ayyb ayyb…

Dyma’r adran fer o’r ddogfen sy’n sôn am y gofod allanol:

Mae sylwebyddion o bob lliw gwleidyddol wedi mynegi siom am y bil am lawer o resymau. Mae unrhyw un sy’n beirniadu’r drafft yn nashi sympathiser yn ôl Tŷ Gwydyr yn Llundain (nid y band), hyd yn oed Toris sy’n mynegi pryder a Carwyn Jones AC sydd ei hun yn rhybuddio bydd sarhau pobl Cymru yn arwain at ‘surge in nationalism’.

Mae ystyriaethau daearol fel hyn yn bwysig ond mae agwedd Crabb yn effeithio ar yr holl fydysawd.

Mae hi wedi dod i’r amlwg nad yw e na Swyddfa Cymru wedi dilyn datblygiadau cyffrous ym maes/mudiad Cymruddyfodoliaeth. Fel arall bydden nhw wedi sylweddoli ein gwir botensial.

Y realiti yw bydd angen pwyllgorau Cynulliad a deddfwriaeth gan Lywodraeth Cymru i sicrhau unrhyw fenter Gymreig o bwys yn y gofod. Ond fydd ddim pwerau i Gymru dros weithredoedd yn y gofod o gwbl.

Pe tasen ni eisiau saethu asteroid sy’n peryglu bywyd gyda Lembit-laser? Gofynnwch i San Steffan.

Neu daflunio delwedd o Superted ar y lleuad? Nope.

Cadeirio prifardd ar blaned arall? Sori, wrong number. Ceisiwch Lundain.

Datganolwch Y Gofod – Yn Awr!

Mae unrhyw fyfyriwr yn gallu ceisio am le yn Neuadd Pantycelyn

Heno mae’r cyn-fyfyriwr Jeff Smith yn dal i aros yn Neuadd Pantycelyn fel rhan o brotest yn erbyn cynllun Prifysgol Aberystwyth i gau’r neuadd. Dyma lun ohono fe gyda’i gyd-brotestiwr Bethan Ruth ar ben y to.

Meddai Jeff yn yr erthygl Pantycelyn: Addysg ar ei orau:

[…]
Pan gyrhaeddais Neuadd Pantycelyn yn 2007, ro’n i’n di-Gymraeg a swil iawn. Dwi’n dod o dde-ddwyrain Lloegr yn wreiddiol, lle na siaredir Cymraeg, ac mae gen i syndrom Asperger, sy’n tarfu ar fy nealltwriaeth o sut i gymdeithasu ac ati.

Bu hyn yn newid yn gyflym! Cymraeg yw’r iaith bob dydd ym Mhantycelyn, ac ro’n i’n clywed e bobman – yn y coridorau, yn y Lolfa Fawr, yn y Ffreutur a mewn digwyddiadau cymdeithasol. […]

Fel atodiad i’r darn gwreiddiol, dyma bwt o drafodaeth yr ydym wedi cael. Mae fe wedi caniatáu i mi ei gyhoeddi yma.

Trawsgrifiad:

Hei Jeff

Mae ‘na rhywbeth dw i eisiau gofyn i ti.

Mae Daily Post yn dweud ‘They refuse to leave the Pantycelyn Hall which is dedicated to Welsh language speakers […]’.

http://www.dailypost.co.uk/news/north-wales-news/aberystwyth-university-students-sit-in-demonstration-9451460

Fyddai hi’n fwy cywir i ddweud bod y neuadd yn ‘gyfrwng Cymraeg’ yn hytrach nag ‘ar gyfer siaradwyr Cymraeg?’

e.e. rwyt ti wedi dysgu Cymraeg trwy Bantycelyn a’r Brifysgol ayyb. Dyna un agwedd o’r neuadd sydd ddim yn amlwg i bobl.

Pa mor hawdd yw e i berson ‘di-Gymraeg’ geisio am le yn Neuadd Pantycelyn?

Hefyd oes unrhyw glem pa ganran sydd ddim yn siarad (neu ddim yn rhugl) yn Gymraeg ar y ffordd i mewn?

Dw i’n chwilfrydig, ‘na gyd.

Mae’n flin gyda fi am fethu’r protest. Pob lwc i chi a’r ymgyrch.

Dyma drawsgrifiad o’i ymateb:

Diolch Carl. Ie, Neuadd Cyfrwng Cymraeg ydyw. Mae’n reit hawdd ddod mewn fel dysgwr: nes i jyst dweud bo fi eisiau byw yno ac eisiau dysgu Cymraeg! Mae sawl un bob blwyddyn sy’n dod mewn yn ddi-Gymraeg ac yno ddysgu, ond dw i ddim yn hollol siwr o’r canran sori. Mae nifer hyd yn oed fyw [fwy] sy’n dod mewn yn ail-iaith ac yno gwella’u Cymraeg

Roedd y Daily Post yn gywir yn yr ystyr bod pobl yn gadael Pantycelyn fel siaradwyr Cymraeg.

Ond dw i ddim wedi canfod unrhyw dystiolaeth o ‘brawf ieithyddol’ ar y ffordd i mewn.

Wrth gwrs dyna sut mae cymunedau cyfrwng Cymraeg fod gweithio, ‘na i gyd sydd angen ydy cefnogaeth go iawn ac adnoddau digonol.

Darllenwch Pantycelyn: Addysg ar ei orau yn ei gyfanrwydd.

Llun Pantycelyn gan Dogfael (Comin Creu)

Y 9 ffordd orau o gael eich twyllo yn Beijing

Mae lot o bethau hyfryd am Beijing; pobl cyfeillgar, parciau, tywydd, bwyd wrth gwrs.

Does dim lot o drosedd amlwg er bod hi’n anodd dod i hyd i ffigyrau trosedd dibynadwy. Mae cosbau yn llym mae’n debyg. Weloch chi erioed garchar Tseiniaidd ar TripAdvisor?

Mae hi’n teimlo’n weddol ddiogel yna, saffach na rhannau o Lundain o bosib.

Gellir gadael beic ar y stryd yng nghanol prifddinas Tseina heb ei gloi.

Ond nid erthygl ‘ewch i Beijing’ yw hon, hoffwn i sôn am elfen weddol anhysbys o’r ddinas.

Heb os ac oni bai mae twyllo yn rhan o’r profiad i ymwelwyr.

Er mwyn eich diddanu a’ch rhybuddio dyma fy rhestr o ‘hoff’ ddulliau twyllo yn Beijing dw i wedi eu gweld neu glywed amdanynt.

1. Seremoni de

Ar y stryd ger Sgwar Tiananmen daeth dwy fenyw ataf i yn y prynhawn.

O le wyt ti’n dod? Wyt ti eisiau mynychu seremoni de draddodiadol? Bydd hi’n hwyl!

Ar y wyneb mae’n swnio’n addawol ond mae eisiau bod yn amheus o Saesneg sydd mor dda yn y ddinas hon.

Mae’r gwahoddiad yn arwain at sgam clasurol, ‘seremoni’ de lle mae’r ‘traddodiadau’ i gyd wedi cael eu dyfeisio yn ddiweddar.

Wedyn maen nhw yn eich bwrw gyda bil am grocbris, efallai deg gwaith mwy na’r gost arferol.

Dwedais dim diolch mewn sawl ffordd, sawl gwaith, a doedden nhw ddim yn edrych mor gyfeillgar wedyn. Roedd rhaid iddyn nhw ffoi i ganfod yfwyr te eraill.

Dyma nhw.

Weithiau cwrw sy’n cael ei gynnig yn lle te.

Cafodd fy nghefnder ei dwyllo gan yr un yma. Chwerthais pan glywais achos mae fe’n siarad mwy o Mandarin na fi ac mae hwnna yn GLASUR o dwyll. Mae pob canllaw o Lonely Planet lawr i’r drydedd silff yn sôn amdano fe. Cafodd e baned o de a gwers ddrud am ei drafferth.

2. Y farchnad

Mae sôn am brynu co’ bach USB am bris anhygoel o rad mewn marchnad. Doedd dim byd ynddo fe heblaw am dywod.

Mae llawer o stwff electronig o farchnadoedd yn amheus. Maen nhw yn wneud i Del Boy edrych fel Steve Jobs.

Caveat emptor.

3. Bwydlen Saesneg

Ambell waith yn y bwyty mae dwy fwydlen, un arferol ac un yn Saesneg gyda phrisiau uwch.

Mae angen talu’r cyfieithydd rhywsut sbo.

4. Brandiau (drwg)enwog

Pwy sydd wir yn gwneud y twyllo yma ydy’r cwestiwn, y cwmniau rhyngwladol sy’n penodi darparwyr i gaethiwo pobl am 50c i greu dillad brand hyll i ni yn y gorllewin – neu’r siopau Tseiniaidd sy’n gwerthu fersiynau ffug ohonynt?

Mae cwestiwn athronyddol am beth yw ‘go iawn’ yma. Mae llefydd yn y dwyrain yn fwy ôl-fodernaidd na Chymru, os yw’n cynnwys yr enw Burberry mae’n rhaid bod y dilledyn YN Burberry. Does dim ffasiwn peth ag eitem go iawn ac eitem counterfeit.

Wel, mewn rhai o achosion.

5. Phantom power

Gwelais fachgen yn crwydro’r strydoedd ger Nanluoguxiang gyda’r nos. Roedd e’n edrych yn ddall – doedd dim rheswm i beidio credu ei fod e’n dall.

Roedd e’n chwarae’r offeryn erhu ac yn dangos sgiliau o’r radd flaenaf, tra bod dynes hŷn (efallai ei fam) yn casglu arian parod wrth dwristiaid.

Roedd y sain yn anhygoel. Rhy anhygoel.

Wedyn gwnes i sylweddoli ar y seinydd bach ar ei wregys. Doedd dim ymdrech o gwbl i’w guddio.

O’n i wir yn ystyried cyfrannu fel clod am fod yn un o’r artistiaid meim gorau erioed.

Dyma gwpl yn bysgio ar yr erhu, neu rywbeth tebyg, heb seinydd.

6. Teithio’r ddinas

Dw i’n fodlon tipio. Ond dydy tipio ddim yn rhan o ddiwylliant Beijing. (Gweler hefyd: Ceredigion.)

Efallai does dim angen.

Mae gyrwyr ricsios weithiau yn esgus bod nhw ddim yn deall materion ariannol neu fod camddealltwriaeth o seros wedi bod. Fel arall dydyn nhw ddim yn rhoi newid yn ôl i berson gwyn.

Felly yn hytrach na chlirio mas yr arian man, mae eisiau cadw amrywiaeth o werthoedd mewn waled rhag ofn.

Mae tacsis – hynny yw, ceir yn hytrach na ricsios – yn hollol iawn cyn belled bod nhw yn swyddogol, sydd yn golygu gyrrwr di-Saesneg fel arfer. Os taw ‘Sir, sir! Taxi sir?’ yw’r cynnig, ‘na’ yw’r ymateb. Mae’r rhai heb drwydded yn lot drytach.

7. Pigwyr pocedi

Ydy pigo pocedi yn cyfrif fel twyll? Ta waeth mae’n digwydd o bryd i’w gilydd yn ôl y sôn – tra’ch bod chi’n syllu ar fap dan ddaear.

8. Morladron masnachu

Dw i’n cofio gwylio ffilm mewn tŷ yn Asia tua 10 mlynedd yn ôl. Nid fi a brynodd y CD fideo – hen fformat a oedd yn debyg i DVD.

Roedd y delwedd yn cynnwys nid yn unig y ffilm ond elfennau o olygfa o ystafell sinema dywyll. Nawr ac yn y man roedd silwetau o bobl yn sefyll ac yn cerdded heibio’r llun er mwyn mynd i’r tai bach.

Mae’n debyg roedd modd pori amrywiaeth o ffilmiau newydd ar stondinau stryd yn Beijing ac ar draws dwyrain Asia ar un adeg, gan gynnwys ffilmiau cyfredol o’r sinema. Roedd yr ansawdd yn amrywio lot. Yn yr oes ddigidol mae’r farchnad wedi mynd oherwydd torrentau, Pirate Bay ac ati.

Mae ambell i stondin stryd yn gwerthu copïau anhrwyddedig o gerddoriaeth o hyd. Mae angen mynd i siopau mewn canolfanau siopa anferth am gerddoriaeth drwyddededig a thalu pedair gwaith y pris.

9. Yanjing gyda phopeth

Roedd y prydau o fwyd yn Beijing yn hollol wych ar y cyfan. O’n i wedi bod yn bwyta reis, nwdls, hwyaden a’r gorau o stwff Tseiniaidd trwy’r wythnos gyda photel o Nanjing bron bob tro, lager digon dymunol er generig.

Am fy mhryd o fwyd olaf cyn gadael y ddinas, es i i hutong (hen lôn draddodiadol lle mae llawer o dai, caffis a siopau bychain) i fwyta ‘pizza hutong’.

Yn y bwyty pizza roedd detholiad o gwrw o bob cwr o’r byd mewn oergell eang, dewis sy’n anarferol mewn llefydd o’i fath. Gwych, o’n i’n meddwl, byddaf i’n joio cael blasu gwydryn o Erdinger Weissbier am bris mewnforio. Roedd hi’n dal yn rhatach na’r llefydd cwrw crefft newydd yng Nghaerdydd.

Agorwyd y botel gan weinydd ac ar ôl cwpl o lymeidiau sylweddolais taw’r un hen Nanjing oedd hi eto – o’r botel Erdinger Weissbier. Roedden nhw wedi llwyddo i roi’r cap yn ôl ar y botel.

Roedd hi’n ffordd weddol ysgafn o gael fy nhwyllo. Bai fi oedd hi mewn ffordd achos o’n i ddim yn gwybod sut i gwyno trwy gyfrwng y Mandarin ac o’n i’n llac ac yn stiwpid i hyd yn oed ystyried yfed rhywbeth mor Ewropeaidd mewn hutong.

Lluniau gan Carl. Diolch i Rhys Wynne am help.

Pantycelyn: Addysg ar ei orau

Mae bygythiadau gan Prifysgol Aberystwyth i gau Neuadd Pantycelyn, Neuadd Cymraeg y Brifysgol, wedi cael ymateb ffyrnig. Islaw, dwi’n manylu ar fy mhrofiad i o fyw ym Mhantycelyn er mwyn dangos pwysigrwydd y Neuadd.

Pan gyrhaeddais Neuadd Pantycelyn yn 2007, ro’n i’n di-Gymraeg a swil iawn. Dwi’n dod o dde-ddwyrain Lloegr yn wreiddiol, lle na siaredir Cymraeg, ac mae gen i syndrom Asperger, sy’n tarfu ar fy nealltwriaeth o sut i gymdeithasu ac ati.

Bu hyn yn newid yn gyflym! Cymraeg yw’r iaith bob dydd ym Mhantycelyn, ac ro’n i’n clywed e bobman – yn y coridorau, yn y Lolfa Fawr, yn y Ffreutur a mewn digwyddiadau cymdeithasol. Des i nabod lawer o bobl: mae’r ffurfweddiad yr adeilad, gyda choridorau agored ac ystafelloedd cymunedol, yn hwyluso cymdeithasu, ac yn hytrach na byw mewn fflat ble fyddai’n nabod efallai pump o bobl eraill, ces i gyfle gwych i fyw mewn cymuned bywiog o dros 200 o bobl. Roedd hynny’n profiad addysgol hefyd – des yn ffrindiau gyda phobl o bob ran o Gymru a thu hwnt, gydag amrwyiaeth helaeth o brofiadau, acenion a thafodiaethau. Dyma Cymru o dan un tô!

Mae’r ffurfweddiad y Neuadd hefyd yn hybu gweithgareddau, fel Corau, grwpiau eisteddfotol, Cymdeithas Taliesin (llenyddiaeth Cymraeg) a llawer mwy. Mae lleoli’r rhain yn yr un adeilad a’r llety yn arwain at llawer iawn yn mynychu’r fath cymdeithasau: mae dros 100 o fyfyrwyr yn y Côr Mawr yn aml. O fy safbwynt i fy hunan, bues yn cerdded heibio’r stafelloedd lle oedd y rhain yn digwydd, a nes i ymuno â llawer ohonyn nhw wedyn. Felly, dyma fi’n dysgu lawer am ddiwylliant Cymru, rhywbeth fyse fi fyth yn cael dysgu fel rhan o fy nghwrs academaidd.

Dw i ddim yn unig yn y fath bethau. Mae llawer o fyfyrwyr wedi dod i Bantycelyn o gefndir di-Gymraeg ac yno wedi gadael y Neuadd yn rhugl yn y Gymraeg. I lawer o Gymry hyd yn oed, sydd wedi dysgu’r Gymraeg yn yr ysgol, mae byw ym Mhantycelyn yw eu profiad gyntaf o’r Gymraeg fel iaith fyw, dydd i ddydd. Yn Rali Fawr Pantycelyn, a gynhaliwyd yn mis Chwefror 2014, bu Adam Price yn ymhelaethu ar sut naeth ei frawd ddod i Bantycelyn a dysgu Cymraeg, gan ddweud bod hynny wedi ysbrydoli fe hefyd i ddysgu’r Gymraeg. Dychmyga pa mor wahanol fyddai gwleidyddiaeth Plaid Cymru pe tasai rywun mor ddylanwadol ag Adam Price ddim wedi dysgu Cymraeg! Mae’r Neuadd wedi newid llawer o fywydau, gan gynnwys iaith, diwylliant ac hwyluso cymdeithasu ac annog pobl i gymryd rhan.

Mae Pantycelyn wedi newid fy mywyd yn llwyr, ac wedi agor llawer o ddrysau i mi. Ac yn wir, dyna beth yw addysg. Dw i wedi dysgu gymaint – Y Gymraeg, y diwylliant Cymreig, sgiliau cymdeithasol – nad oedd gennyf cyfle i ddysgu (o leiaf i lefel uchel) fel rhan o fy nghwrs yn y Brifysgol. Dyma efallai’r swyddogaeth mwyaf mae prifysgol yn gallu cyflawni: darparu’r fath addysg drwy brofiadau, drwy’r ochr llety, ochr yn ochr gyda’r darpariaeth academaidd safonol.

Mae’r Brifysgol yn gorfod rhoi ystyriaeth arbennig i’r Gymraeg, o dan ei siarter frenhinol (4.5):

“rhoi sylw arbennig, gan weithredu ar ei phen ei hun neu ar y cyd ag eraill, i anghenion addysgol Cymru, gyda golwg ar yr iaith Gymraeg a diwylliant, datblygiad economaidd a thraddodiadau cymdeithasol Cymru.”

Mae’r Brifysgol hefyd yn dweud eu bod yn awyddus i denu mwy o fyfyrwyr o Gymru i’r Brifysgol.

Mae Pantycelyn yn cyflawni’r amcanion yma fel y mae! Mae’n darparu profiad addysgol o’r Gymraeg ni cheir un rhywle arall yn y byd; mae’n Neuadd enwog ac eiconig sydd yn tenu darpar-fyfyrwyr o draws Cymru i’r Brifysgol. Yn aml, dydy darpar-fyfyrwyr Cymraeg eu hiaith ddim yn sôn am mynd i Aberystwyth, mae’n nhw’n sôn am mynd i Bantycelyn. Dyma sy’n dangos pa mor pwerus o arf recriwtio a marchnata yw Neuadd Pantycelyn. Hefyd, mae gan y Brifysgol cyfrifoldebau arbennig, fel yr unig Prifysgol sydd yng nghanol Cymru, ddim yn bell o’r ffin rhwng gogledd a de, ac fel y Brifysgol gyntaf yng Nghymru, i gynnal a chadw’r iaith Gymraeg yn y Brifysgol a’r genedl. Felly pe fyddai Prifysgol Aberystwyth yn cau Neuadd Pantycelyn, byddan nhw’n tanseilio’u strategaethau eu hunain ac wfftio eu cyfrifoldebau.

Beth sydd angen ei wneud felly? Cydnabyddir bod angen gwaith adnewyddu mawr ar Bantycelyn, er enghraifft y tô a’r ffenestri, tra’n cadw’r strwythur a chymeriad sydd yn wneud yr adeilad yn hwb i’r iaith a diwylliant Cymraeg. Mae’r Neuadd yn haeddu’r fath buddsoddiad, gan bod hyd yn oed awdurdodau’r Brifysgol yn cyfaddef bod diffyg buddsoddiad yn y Neuadd wedi bod ers blynyddoedd. Felly mae angen gosod amserlen pendant i wneud y gwaith yma. Tan hynny, mae angen cadw’r Neuadd ar agor, i sicrhau na chollir y cymuned arbennig sydd ynddi.

Fel hyn, mae’r Brifysgol yn gallu gweithio tuag at gyflawni ei hamcanion a’i chyfrifoldebau, ac mae pobl fel fi’n gallu cael profiad anhygoel. Hyd nes bod hynny’n digwydd, mae’r brwydr Pantycelyn yn parhau.

Lluniau gan Keith Morris (caniatâd), Dogfael (Comin Creu) ac Erin Angharad Owen (caniatâd)