Categori: Cerddoriaeth

Mae’r Twll yn dathlu degawd o Mwng gan Super Furry Animals

Mwynha’r fideo Drygioni hwn gan cefnogwr.

Mae’r Twll yn dathlu 10 mlynedd ers yr albwm Mwng gan Super Furry Animals yn 2000. Mae’r albym yn cynnwys y caneuon Drygioni, Ysbeidiau Heulog (yr unig sengl), Y Teimlad (fersiwn o’r can gan Datblygu) a Gwreiddiau Dwfn / Mawrth Oer ar y Blaned Neifion (fy hoff personol). Naeth y band rhyddhau yr albwm ar eu label eu hun Placid Casual.

Mae’n anodd iawn i brynu’r albwm ar CD neu prynu lawrlwyth yn 2010. (Ti’n gallu trio Sadrwn efallai.) Dw i wedi gofyn aelod o’r band os maen nhw yn gallu  ail-rhyddhad. Gobeithio bydd y sefyllfa yn newid cyn hir!

ATEB GAN Y “FFYNHONNELL” SUPER FURRY ANIMALS: “Diolch i ti Carl, Am trio cael rhywbeth allan cyn diwedd y flwyddyn .”
“tan tro nesa!”

Radio Amgen, cyfweliad gyda Steffan Cravos

Mae’n annodd coelio fod yr orsaf weradio Radio Amgen wedi bod yn mynd ers bron i ddegawd erbyn hyn. Mae’r orsaf wedi darlledu dros 170 o sioeau ers 2001 – micsys o gerddoriaeth tanddaearol newydd gyda’r pwyslais ar hip hop, electroneg, drwm a bas, bwtlegs, tecno, swn a dyb. Mae pob un o’r sioeau hyn dal ar gael i wrando a lawrlwytho o radioamgen.com – ewch i’r archif am y rhestr llawn.

Dros y blynyddoedd mae Radio Amgen wedi datblygu a tyfu yn araf bach a heb ffwdan i fod yn drysor cenedlaethol (ymddiheuriadau i Stephen Fry). Mae bodolaeth parhaol yr orsaf yn arbennig o bwysig nid yn unig yng nghyd destun tirlun cerddorol ‘mainstream’ Cymru, ond hefyd y  ‘Sîn Roc Gymraeg’, byd mewnblyg lle mae bandiau ffync gwael yn gael eu cysidro yn ‘alternative’ a ‘edgy’. Heb swnio fel ormod o hipi, mae gwir angen presenoldeb fel Radio Amgen i herio’r sefydliadau hyn – mae bodolaeth yr orsaf yn cyfrannu’n enfawr tuag at amrywiaeth a iechyd ein diwylliant cerddorol.

Y dyn tu ol i Radio Amgen yw Steffan Cravos – yr un person a fu’n gyfrifol am chwyldroi/dyfeisio cerddoriaeth hip hop Cymraeg ar droad y ganrif gyda’r Tystion.  Sioe gynta’r orsaf oedd mics gan DJ Lambchop (aka Cravos), a’r trac gynta un ar y sioe honno oedd y clasur tanddaearol Cymreig “Dwi’n Licio Dafydd Iwan” gan Gwallt Mawr Penri (aka Dyl Mei).

Sut ddechreuodd yr orsaf?

Steffan Cravos: O ni’n rhedeg label o’r enw Fitamin Un ar y pryd ond doedd dim digon a arian da fi i rhyddau’r holl traciau oedd yn cael eu hanfon atai. Oedd Johnny R wedi cychwyn yr orsaf radio Cymraeg gyntaf ar y we cwpwl o flynyddoedd yn gynt (Radio D – gweler DVD Ankst ‘Crymi No.1′ am raglen ddogfen fer) a nath hwnna ysbrydoli fi i gychwyn Radio Amgen. Oedd e’n ffordd gwych o rhoi platfform i deunydd newydd yn gyflym ac ar lefel rhyngwladol. Outlet oedd Radio Amgen ar gyfer cerddoriaeth tanddaearol doedd ddim yn cael ei chwarae ar Radio Cymru.

Sut ddyliwn ni disgirifio RA? Radio we? Weradio? Gweradio?

Radio rhydd annibynnol ag onest.

Dros y blynyddoedd mae’r orsaf wedi pledu allan nifer fawr o sioeau o fewn amser byr, a wedyn wedi cymryd saib am wythnosau neu fisoedd, neu blynyddoedd maith.

Da ni yn ein pedwerydd cyfnod ond dros y blynyddoedd mae Radio Amgen wedi cymryd seibiant am wahanol rhesymau – diffyg amser, diffyg adnoddau, gan fwyaf. Ar y foment da ni’n rhoi sioe allan bob yn ail ddydd(ish) ac yn derbyn dros 6,000 ergyd y mis.

Pam nad yw sefydliadau fel y Cyngor Celfyddydau ayb yn cefnogi’r orsaf?

Dwi ddim eisiau pres gan y CCC. Well bod yn annibynnol.

Mae na elfen politicaidd gref i’r orsaf.

Dwi wedi bod yn ymwneud a gwleidyddiaeth radical ers i fi fod yn fy arddegau, felly mae’n siwr bod hwnna yn dod drosodd weithiau yn y sioeau, yn enwedig y rhai dwi’n greu. Dwi’n teimlo hefyd fod y cyfryngau Cymraeg yn llawer rhy geidwadol o rhan allbwn, felly ma angen platfform ar gyfer cerddoriaeth heriol a syniadau radical.

Fy hoff enw ar gyfer DJ gwadd yw ‘Athro Diflas Ffwc’ – neu efallai ‘DJ Dai Trotsky’.

Athro Diflas oedd enw gwreiddiol Y Lladron. DJ Dai Trotski, ie fi oedd hwnna!

Mae Huw Stephens, ac eraill ar adegau, yn chwarae cerddoriaeth ‘tanddaearol’ ar Radio Cymru erbyn hyn. Ydi pethau wedi gwella?

Mae angen mwy. Pam ddim cael DJs i mewn a chwarae drwy’r nos (DJs go iawn hyny yw, nid radio DJs) – jyst miwsig, dim malu cachu!

Weithiau mae’n teimlo mai Radio Amgen yw’r unig allbwn ar gyfer cerddoriaeth ‘gwahanol’ o Gymru. Be fysa’n digwydd i tirlun cerddorol Cymru petai’r orsaf yn dod i ben?

Se ni’n gobeithio fase rhywun arall yn cychwyn rhywbeth tebyg… ond mae Radio Amgen yn mynd trwy gyfnodau o ddim gweithgaredd. da ni yn ein 4ydd neu 5ed cyfnod ar y foment. Da ni’n rhoi sioeau allan bob yn ail ddydd, ond wrth rheswm, nid cerddoriaeth o Gymru neu Gymraeg ydi ein darpariaeth, achos does dim digon ohono fe i gael. Fase ni’n dwli rhoi sioe dyb step Cymraeg allan – ond lle ma’r tracs? Does dim! Ma dyb step gyda ni ers 2004 fel genre newydd, ond neb yn ei gynhyrchu yn y ‘sîn gymraeg’

Oes rhaid i pobol o tu hwnt i Gymru wrando ar Radio Amgen er mwyn i ti cysidro’r gorsaf yn ‘llwyddiant’? Neu ydi hynny’n bonus?

Dim rili, ond ar ddiwedd y dydd, y we fyd ehang yw’r cyfrwng! Ma na agwedd shit yn bodoli os ti’n cael dy ‘dderbyn’ tu hwnt i Gymru (hynny yw yn Lloegr) bod ti wedi ‘llwyddo’. A dim ond wedyn bydd ti’n cael dy dderbyn yng Nghymru. Adolygiad yn yr NME – o woopie ffycin dooo – ti di ‘llwyddo’.

Ma miwsig yn gyfrwng rhywngwladol. Dwi’n gwrando ar gerddoriaeth mewn ieithoedd erill nad ydw i’n deall (ond falle fi sy’n od) a dwi’n siwr bod na mwy o bobl fel fi o gwmpas y glôb.

Sa well da fi ddarlledu Radio Amgen ar FM yn ogystal a’r we – hwnna fydd y sefyllfa ddelfrydol, a basa grandawyr rhyngwladol yn fonws wedyn.

Cyfweliad Gorwel Owen

Super Furry Animals - MwngDatblygu - PystGorky's Zygotic Mynci - Spanish Dance Troupe

Bu Gorwel Owen yn gyfrifol am rhai o’r recordiau mwya’ gwefreiddiol i ddod allan o Gymru yn ystod yr 80au, y 90au a’r 00au.  Mae wedi cynhyrchu a chwarae ar glasuron fel ‘Mwng’ (Super Furry Animals), albyms Gorkys Zygotic Mynci, ac ar gyfer y grwpiau electroneg Eirin Peryglus a Plant Bach Ofnus. Fo oedd yn gyfrifol am redeg Recordiau Ofn, a rhyddhaodd recordiau gan Datblygu ymysg eraill. Yn fwy diweddar mae wedi bod yn recordio gyda’i bartner Fiona Owen (gynt o Eirin Peryglus), ac yn creu gwaith arbrofol fel yr osodiad sonig  Triawd I.

Pryd ddechreuodd Recordiau Ofn, a pham?

Tua 1984. Roedd y label yn ffordd o ryddhau stwff o’dd neb arall yn debygol o ryddhau ar y pryd. Canol yr wythdegau roedd lot o bobol yn rhyddhau stwff diddorol ar gasét ac yn osgoi gorfod meddwl am bethau tu fewn i gyffiniau mainstream.

Sut fath o stiwdio oedd Stiwdio Ofn yn y dyddiau cynnar? A be am rŵan?

Yn y cychwyn o’dd y stiwdio jyst yn ffordd o arbrofi hefo synau. Efo’r math o fiwsig oeddwn i’n ei wneud, doedd o ddim yn gwneud sens mynd i stiwdio oedd yn bwrpasol ar gyfer recordio bands ayyb, felly nes i jyst prynu ‘chydig o betha syml. Nath pobol eraill ofyn i mi eu recordio nhw, ac felly ohonom ni’n gallu ychwanegu at, a gwella’r offer mewn amser.

Dwi dal yn meddwl bod ‘limitations’ offer weithiau yn medru bod yn gyfle. Roedd lot o stwff cynnar Ffa Coffi Pawb, er enghraifft, yn stretsio’r technoleg i’r eithaf, ac roedd hyn yn ffordd cyffroes o weithio. Rwan, dwi’n dechra defnyddio offer digidol yn fwy, sydd hefo manteision, ond yn gallu gohirio penderfyniadau! Dwi’n gobeithio gallu arbrofi mwy efo recordio tu allan i’r sefyllfa stiwdio – rŵan bod y dechnoleg wedi gwella. A bod petha’n llai.

Yn yr wythdegau/nawdegau cynnar roeddet ti’n gysylltiedig â dau fand yn enwedig, sef Eirin Peryglus a Plant Bach Ofnus. Pwy oedd dy ddylanwadau di? O Gymru a thu hwnt.

Dechra’r wythdegau o’dd na scene annibynnol eithaf iach. Dwi’m yn siŵr am ddylanwadau, ond oeddwn i’n meddwl fy mod i’n gwrando reit eang ar y pryd – lot o betha o Ewrop, fel Einsturzende Neubauten, o Lloegr, fel Cabaret Voltaire – yn gyffredinol, pobol o’dd yn trio cyfuno arbrofi efo technoleg/synau, ond mewn cyd-destyn pop yn yr ystyr eang (beth bynnag ydi hynna).

Wedyn dechra gwrando ar fwy o betha – minimalism Americanaidd, music concrete, ayyb. a darllen lot o Cage! Mae lot o’r dylanwadau arnaf wedi bod drwy’r bobol dwi di bod digon lwcus i weithio hefo – trwy eu gwaith eu hunain, a hefyd drwy cyflwyno fi i lot o betha. Dwi’n falch mod i’n darganfod mwy o betha i wrando ar bron pob dydd.

Fyswn i’n disgrifio Eirin Peryglus fel synthpop, a Plant Bach Ofnus fel rhywbeth mwy leftfield/ experimental. Wrth wrando nol rŵan, Plant Bach Ofnus sy’n sefyll allan, yn enwedig stwff fel ‘Isharmonig’. Be wyt ti’n meddwl am y cerddoriaeth ‘ma rŵan? Be sy’n sefyll allan i ti?

Dwi’n hapus o’r stwff fel adlewyrchiad o be oedden ni’n ei wneud ar y pryd. Arbrofi oedd y prif beth efo Plant Bach Ofnus – gyda arbrofi mae petha weithiau’n gweithio a weithia ddim, ac mae’r llwybr mor bwysig â’r terfyn. Dwi’n meddwl mai ‘Isharmonig’ yw un o’r rhai nath weithio orau. Robin, Alun a Fiona oedd yn gyfrifol am y sgwennu yn Eirin Peryglus – er nid arbrofi oedd y peth canolog, o’dd na agwedd reit agored i recordio – ma hyn yn wir efo rhan fwyaf o’r bobol dwi wedi gweithio hefo.

Fe recordiodd Plant Bach Ofnus dau sesiwn ar gyfer sioe John Peel. Dwi’n cofio torri lawr ar yr M6 ar y ffordd i’r sesiwn gyntaf a meddwl fysa ni di colli’r cyfle – nhw’n ffonio diwrnod wedyn i ddweud wrthym i ddod lawr yr wythnos wedyn. Yr wythnos wedyn o’dd na eira yn Sir Fôn ac felly fethon ni gyrraedd eto. Fe wnaethon nhw ofyn eto a’r tro yma fe gyrhaeddom ni! O’dd o reit od gweithio yn rhywle gwahanol, ond yn diddorol clywed sut oedd pobol arall yn recordio, a chael cyfle i ddefnyddio technoleg well, er mae perthynas fi a thechnoleg dal yn un eithaf cymhleth.

Pryd ddechreues ti weithio gyda Datblygu?

Oeddem ni wedi gwneud ‘chydig o gigs hefo’n gilydd ac efo syniada tebyg ynglŷn â miwsig, ond o heddiw mae’n edrach fath bod ni’n debyg yn bennaf am fod tu allan o beth bynnag o’dd y ‘mainstream’ yng Nghymru. Es i lawr i Lanfaircaereinion fel ‘ffan’ pan oedden nhw’n recordio Hwgrgrawthog, ac oeddwn i’n edmygu’r ffordd roedden nhw’n gweithio mor gyflym yn y stiwdio. Nes i ofyn nhw gyfrannu at EP amlgyfranog (Dyma’r Rysait) ac ar yr un pryd dechreuom ni recordio Wyau.

Pa record Datblygu ydi dy ffefryn?

Pyst. Dwi’n meddwl o’dd o’n un o’r amgylchiada na pan ma popeth mewn rhyw fath o synchronicity. Ma David, wrth gwrs, yn uffernol o dalentog, o’dd Pat yn dod a petha gwahanol i mewn, a hefyd oedd Wyn yn bwysig iawn o ran cynhyrchu. Eto, o’dd y broses recordio yn gyflym iawn.

Mae na deimlad reit organic/spontaneous i lot o stwff Datblygu; sut oeddech chi’n gweithio?

Fel o ni’n son, oedd y peth yn gyflym. Fel grwpiau eraill dwi di gweithio gyda, oedde nhw efo agwedd positif tuag at y broses recordio – parodrwydd i arbrofi ayyb ond ar seiliau caneuon cryf. Oedd yn caneuon wedi eu gorffen o ran ‘sgwennu’ ond o’dd na lot o le i arbrofi. Oeddem i gyd yn taflu syniadau mewn, ac wedi datblygu (sori!) perthynas agos yn y stiwdio.

Be ti’n feddwl o’r holl sylw mae David Edwards wedi cael yn y blynyddoedd diweddar? Mae’n teimlo fel fod y diddordeb yn tyfu bob blwyddyn.

Ma’i gyfraniad o mor bwysig – dwi’n falch bod mwy a mwy o bobol yn gwerthfawrogi hyn.

Dros y degawd diwetha ti wedi cynhyrchu recordiau anhygoel fel Mwng a stwff Gorkys (a llwyth o rai eraill hefyd). Pa rai ydi dy ffefrynnau? Beth wyt ti mwya falch ohono? Oes ‘na artistiaid ti’n gweithio efo ar hyn o bryd?

Dwi newydd orffen LP Euros (Childs) sydd allan nawr. Roeddwn i a Fiona yn bwriadu dechra recordio ail albwm ond nes i dislocatio fy mys canol jyst cyn dolig! – er bod ni’n debygol o iwsio mwy o electroneg tro yma – doedden ni ddim isio gwneud albym hollol electroneg. Dwi’n mwynhau rhan fwyaf o’r recordiau dwi wedi gweithio ar am wahanol resymau, ac yn falch iawn mod i wedi cael y cyfle i weithio arnynt. Dwi dal yn anghyffyrddus o’r term ‘wedi cynhyrchu’ achos dwi’n gobeithio mod i jyst yn helpu pobol neud records.

Sut wnes ti a Gareth Potter (Pop Negatif Wastad, Tŷ Gwydr, Traddodiad Ofnus) dod i weithio gyda’ch gilydd?

Dwi’m yn cofio! – ond debyg roeddem ni’n gwneud yr un gigs. Oeddwn i’n ffan o Traddodiad Ofnus cynnar, a hefyd yn nabod Esyllt trwy Crisialau Plastig. Na’th llwybrau cerddorol ni groesi am ychydig.

Fe ymddangosodd y cyfweliad hwn yn wreiddiol yn ffansin Trosi/Translate (RIP) nôl yn 2006. Dwi wedi golygu/dileu rhai darnau er mwyn helpu strwythyr a llif yr erthygl i’r rheini sy’n darllen yn 2010.

Budapest yn galw – Ez itt a Tilos Rádió

PalotaiErs ei ddyfodiad mae’r we yn sicr wedi chwyldroi ein bywydau ni am byth. Mae wedi chwarae rhan enfawr yn y modd da ni’n cyfathrebu a rhannu gwybodaeth gyda’n gilydd; sut dda ni’n prynu a gwerthu nwyddau ac wedi trawsnewid y ffordd dda ni’n derbyn, rhannu a chael mynediad at gerddoriaeth. Bellach mae’n hawdd i ni gael gafael ar unrhywbeth da ni isho (yn gyfreithlon neu yn anghyfreithlon) – diolch i’r we fyd eang. Nid yn unig y gallwn ni islwytho a dosbarthu cerddoriaeth ond fe allwn wrando ar wasanaethau radio o bob math ac o bob man ar draws y glôb ar unrhyw adeg drwy glicio botwm.

Dwi’n gwrando ar bob math o wahanol fathau o gerddoriaeth, ond cerddoriaeth electroneg, yn ei gyd-destun eang, sy’n mynd a fy mrid. Drwy’r we fe allai wrando unrhyw amser o’r dydd neu’r nos ar ystod eang o orsafoedd radio sy’n apelio at fy chwaeth gerddorol. Dwi ddim angen bod yn Llundain er mwyn clywed y tiwns grime, dybstep a crack house diweddaraf ar Rinse FM. Allai ymlacio i synnau ambient llorweddol y Buzz Out Room heb orfod mynd i Ganada neu fe allay neidio o gwmpas y ty i drac sain tecno, jyngl a drwm a bas sydd ar Full Vibes Radio o Ffrainc. Os dwi yn fwd i wrando ar weithgaredd sain, ffonograffi a chofnodion maes (field recordings innit) yna mi a’i draw at Framework Radio heb orfod mentro allan o’r tŷ, heb sôn am fynd i Estonia. Ond o’r nifer enfawr o orsafoedd radio sydd ar gael i mi, fy ffefryn yn sicr ydi Tilos Rádió, Budapest.

Ar droad y mileniwm fe ddes i gysylltiad â Beáta Pozitíva, cerddor a DJ oedd o dras Hwngareg. Ar y pryd rho ni yn rhedeg label recordiau o’r enw Fitamin Un, a dyma hi yn cynnig cytundeb dosbarthu digidol ar gyfer ôl-gatalog y label gyda Xenomusic, Budapest. Roedd Beáta yn ogystal â bod yn aelod o’r grŵp Széki Kurva, yn DJ ar Tilos (mae hi dal i fod) ac roedd hi ac amryw o’r DJs eraill ar yr orsaf wedi bod yn chwarae recordiau Tystion. Dyna sut ges i fy nghyflwyno gyntaf i Tilos.

Fast-forward deng mlynedd a dwi’n mynd allan gyda merch o Budapest sydd bellach wedi ymgartrefi yng Nghymru. Am unwaith yn fy mywyd mae gen i gariad sy’n rhannu’r un chwaeth gerddorol a fi ac mae Mara, wrth gwrs, yn ffan o Tilos Rádió. Yna yn Hydref 2009 dyma’r ddau ohonom ni’n hedfan allan i brif ddinas Hwngari ac yn ystod ein cyfnod yna, yn galw mewn (heb wahoddiad!) i Stiwdios Tilos Rádió wedi ein harfogi gyda llwyth o CDs o gerddoriaeth electroneg o Gymru. Roedd yn union fel y dychmygais – stiwdio ddiymhongar wedi ei leoli lawr stryd gefn ac i fyny ar drydydd llawr adeilad digon di-nod ond yn byrlymu ag egni unwaith aethon ni mewn drwy’r drws…

Tilos Rádió

Ystyr Tilos ydi ‘gwaharddedig’ yn Hwngareg, a hon oedd yr orsaf radio gymunedol gyntaf i’w sefydlu yn Hwngari yn 1991 – gorsaf radio ‘pirate’ oedd hi bryd hynny. Erbyn 1995 daeth yr orsaf mor boblogaidd rhoddod yr awdurdodau drwydded iddi ac erbyn 2002 fe estynnwyd y drwydded darlledu o 12 i 24 awr. Serch hynnu, o’r cychwyn mae Tilos wedi bod yn orsaf nid-am-elw, gwirfoddol a chymunedol sydd byth wedi darlledu unrhyw hysbysebion. Mae’r orsaf wedi ei ymrwymo i ethos cryf o ryddid i fynegiadaeth gan chwarae rhan amlwg ym mywyd diwylliannol Budapest. Nid ydi’r DJs na’r cyflwynwyr yn cael eu talu am ei gwaith, ond hytrach yn ei wneud allan o gariad am ei bod nhw’n angerddol am y gerddoriaeth maen nhw’n troellu.  Mae’r orsaf yn cael ei ariannu yn bennaf gan gyfraniadau gan wrandawyr ac incwm o ddigwyddiadau codi arian ac yn rhannol gan brosiectau’r Undeb Ewropeaidd a sefydliadau elusennol rhyngwladol.

Felly, os ydych chi, fel fi, yn ddwli ar gerddoriaeth ffync, soul, reggae, hip hop a phob ystod o gerddoriaeth electroneg o Detroit tecno i dyb step, yna mae Tilos Rádió yn nefoedd cerddorol. Rhwng 6 y nos a 10 y bore mae’r orsaf yn darlledu sioeau arbenigol a’r DJs yn cymysgu yn fyw. Heblaw am gyfarchiad byr ar gychwyn a diwedd slotiau dwy i dair awr yn achlysurol, mae’r pwyslais ar y miwsig. Does dim ‘personality DJs’. Dim malu cachu rhwng caneuon – unai mae DJs fel Palotoi yn cymysgu’r gerddoriaeth ddawns fwyaf cutting edge diweddar yn esmwyth am ddwy awr neu ma DJs fel I.Ration ar ei sioe Dub Vibration yn chwarae hen LPs Reggae o’r 60au gan adael gaps rhwng pob trac heb ddim ‘inane chatter’ fel sy’n bla ar donfedd radio fel arfer.

Os ydw i wirioneddol ishe gwybod be sy’n cael ei chwarae, yna mi edrychai ar fforwm fyw (a bywiog) yr orsaf sydd ar ei gwefan, lle ma’r DJs o bryd i’w gilydd yn dweud be sydd ymlaen, neu mi allaf eu holi nhw. A hyd yn oed gyda’r sioeau sgwrsio yn ystod y dydd ar Tilos, ma’r gerddoriaeth sy’n cael ei chwarae yn hollol cŵl. Eat your heart out Jonsi.  Ond dwi’n licio’r syniad mod i allu gwrando yn fyw ar rywun tair mil o filltiroedd i ffwrdd yn chwarae records gwych am 4am. A dyna pam dwi’n caru Tilos Rádió – gorsaf lle mae’r gerddoriaeth yn cael y flaenoriaeth.

tilos.hu