Delwedd o Edmund Trevor Lloyd Williams o Gasteldeudraeth, Meirionnydd ydy hon.
Mae fe’n gyfrifol am yr enedigaeth a llwyddiant cynnar o’r busnes recordiau yn y DU, yn ôl yn 1897 – dechrau gyda The Gramophone Company, y cwmni tu ôl y label HMV a hwyrach, yn y pen draw, EMI.
Mae’r blog Sound Of The Hound yn dweud dechrau y stori:
The American, who was William Owen Barry, was not there to dance. He had moved across from the US to set up a new company. In fact he was seeding a new industry that did not yet exist in the UK; sound recording. He needed investors and had presumably taken rooms at the expensive Cecil in order to suggest the seriousness and potential rewards of his business proposal.
.
.
.
He was pacing up and down the room as he waited to meet a potential investor; Trevor Williams (or to give him his formal Edmund Trevor Lloyd Williams) was a Welshman from North Wales who worked as a solicitor at Lincoln’s Inn and impressed by the new technology and had a yen to invest.
But the American needn’t have worried. The Welshman had formed a syndicate to invest $5,000 to secure the European rights to the new fangled Gramophone. They shook hands on a deal and agreed to work together to establish and grow this new business. They would reconvene in the New Year to dot the i’s and cross the t’s and formalise The Gramophone Company. Possibly a glass or two were taken? Maybe a cigar smoked? And then the Welshman would have stepped outside onto the teeming Strand, back into the bustle of the city at the centre of a huge empire, at the peak of the Naughty Nineties, head spinning with the new business opportunity…
Mae hwn yn eitem diddorol iawn am y diwydiant bandiau pop yn Corea yn gynnwys fideos annibynnol gan y ffans, llawer o ddawnsio egnïol, cyfeiriadau i’r “monetization” a “branding” a geiriau gyda dy hoff (EFALLAI) artist newydd G. Dragon. Nes i chwilio am rhai o’r artistiaid yma, roedden nhw yn ddifyr ond dw i ddim yn siŵr os dw i’n fodlon gwrando arnyn nhw mwy nag unwaith. Ond efallai bydd y 40,883,358 person arall sydd wedi gwylio “Gee” gan Girls’ Generation (소녀시대) ar YouTube yn anghytuno.
Er mwyn deall a gwerthfawrogi cerddoriaeth Serge Gainsbourg maen bwysig eich bod chi’n astudio ei gefndir a’i fywyd fel cerddor, a dewch chi ddarganfod bod Serge ymhell o flaen ei amser.
Cafodd Serge ei eni ym Mharis ym 1928; roedd ei rieni yn Iddewon ac felly adeg yr Ail Ryfel Byd roedd rhaid i’w deulu ffoi oddi wrth y Natsiaid. Maen debyg bod hyn wedi sbarduno Serge i baentio a chyfansoddi caneuon. Cyn ei fod yn 30 daeth yn enwog am ei ddarluniau ac am chwarae piano; daeth hefyd yn enwog am ei garwriaethau a’i dalent o hudo merched ifanc.
Yn wir, oherwydd ei obsesiwn efo merched cyfansoddodd gerddoriaeth gwahanol, rhwng 1951 ac 1986, roedd Serge wedi priodi 3 gwaith a wedyn cael un carwriaeth a perthynas, cyfanswm o 5 merch gwahanol. Cafoddd Serge cyfanswm o 6 o blant bron bob un gyda Mam gwahanol. Felly roedd yn ddyn ‘lliwgar’ iawn.
Ysgrifennodd y rhan fwyaf o’u ganeuon am ferched a rhyw, ac yng nghanol y 60au creodd dipyn o stwr yn Ffrainc oherwydd iddo ysgrifennu cân am ‘oral sex’, peth hollol anfoesol i’w wneud o ystyried ei gefndir crefyddol ar oes yr roedd wedi cael ei fagu ynddo. Enw’r gân yw ‘Les Succettes” (Lollipop), sef un o fy hoff ganeuon i , oherwydd ei fod yn wahanol ac yn wneud i mi chwerthin oherwydd yr holl helynt greodd y gân yn Ffrainc yn yr 60au ac bod France Gall, bachgen ifanc oedd yn canu’r gân yn meddwl mae cân diniwed am ‘lollipops’ oedd hi!
Ym 1969 creodd rhagor o stwr, wedi iddo rhyddhau cân oedd yn cynnwys synnau rhywiol, Je T’aime… Moi Non Plus. Roedd Serge yn credu bod y gân yn rhamantaidd ac yn dangos ei gariad tuag at Brigitte Bardot, ond gwrthododd hi rhyddhau’r gân gyda merch yr oedd wedi cael ‘affair’ gyda tra roedd o gyda Brigitte sef yr gantores ag actores enwog Jane Birkin. Cafodd y gân ei wahardd mewn sawl gwlad, ac roedd rhaid i’r gân gael ei addasu i beidio a cynnwys synnau mor anweddus yn Ffrainc. Dyma’r gân, sy’n glasur o gân yn fy marn i…
Er bod y ddwy gân uchod yn glasuron, ni allwch son am Serge Gainsbourg heb ei glodfori am yr albym Historie de Melody Nelson, rwyf wedi gwrando ar yr albym sawl gwaith, maen wych! Maen cynnwys offerynnau llinynnol a hyd yn oed Côr ar y diwedd a chymysgedd o gerddoriaeth electroneg,gan ddangos gwir talent Serge fel cyfansoddwr. Maer albym wedi bod yn ysbrydoliaeth i nifer o gerddorion, Air, David Holmes, Jarvis Cocker a mwy…! Maen anodd pigo cân oddi ar albym lle mae pob un cân yn dda, ond er mwyn i chi gael rhagflas ohoni credaf mae hon yw’r gân mwyaf ‘catchy’.
Ym 1978, aeth i Jamaica i wneud fersiwn reggae o anthem cenedlaethol Ffrainc Les Marseillaise gyda Robbie Shakespeare, Sly Dunbar a Rita Marley. Credaf mae dyma yw’r ffordd orau i orffen yr erthygl er cof am Serge ’91.
Pan weles i fod sôn amdano fo ar ddalen flaen Y Cymro a’i fod yn cael ei drafod ochr yn ochr a sylwadau aflan bigot penderfynnais bod pethau wedi mynd yn hollol dros ben llestri. Dyma’r rheswm dwi’n sgwennu’r ail erthygl. Teimlais fod pobl wedi camddehongli’r erthygl wreiddiol ac mae nifer o bobl wedi codi pwyntiau ac yma ceisiaf rhoi eglurhad iddyn nhw. Dwi ddim yn disgwyl mynd o’r twll dwi ynddo ond dwi’n gobeithio na wnai gloddio’n hun yn ddyfnach!
Teimlaf yn gyntaf fy mod wedi cael fy nghamddehongli, yn Y Cymro lle dywedodd fy mod i yn dweud mai cyfalafiaeth a’r artistiaid sydd ar fai. Erthygl yn ymosod ar CYFALAFIAETH a’r hyn y mae’n ei feithrin yn yr SRG a chymdeithas ysgrifenais i; cyfalafiaeth a chyfalafiaeth yn unig oeddwn i’n ei felltithio. Crux yr erthygl oedd bod y system gyfalafol yn milwrio yn erbyn yr SRG ac yr ateb ydi ymgyrchu dros newid yn y system.
Os nad ych yn deall beth yw y gwrth ddywediadau o fewn chyfalafiaeth sy’n golygu ei bod hi’n anghynaladwy o ran cerddoriaeth iaethoedd leafrifol ac anghenion pobol y byd yn gyfredinol darllenwch Introducing Marxism gan Icon Books, eglurhad graffig o safon ydyw a mi wneith o bosib newid y ffordd y dadansoddwch y byd. Mae llu o wefanau ond dyma un fideo GWYCH yn egluro’r syniad yn fras yng nghyd destun yr argyfwng economaidd diweddaraf (mewn ffordd hwylys a doniol peidiwch a poeni, rhowch siawns iddi!):
Awgrymiad tymor byr yw i ffans, artistiaid a phawb ynglwm a’r sin yn rhoi mwy o’u hamser a’u harian i’w gynnal. Dydi hyn ddim yn datrys y brif broblem ond gan fy mod yn gwybod efallai ni newidith y system am amser eto dyma awgrymiad ymarferol o rywbeth all roi hwb i’r SRG. Dwi heb ddarllen pob sylwad oherwydd pan aethon nhw’n bersonol ac yn gas teimlais nad oedd pwynt eu darllen mwyach. Hyd y gwelaf i does neb arall wedi awgrymu’n ymarferol be allwn ni ei wneud i achub diwylliant ifanc Cymraeg. Digon teg fy marnu os oeddech yn credu bod fy mhwyntiau i yn anghywir a buasai’r pethau dwi’n ei hawgrymu yn neud dim i hybu’r SRG ond dim hynny oedd y broblem gan fwyafrif o’r beirniadaethau. Y prif feirniadaeth o’m erthygl oedd mwy neu lai ‘pam ddylai unrhyw un neud rhywbeth am ddim?’. Dyma fy nadleuon i pam y credaf y byddai’n fuddiol i’r sin os gwnaiff artistiaid rhoi oleiaf dipyn o’u cynnyrch ar y we. Yn gyntaf mae rhai o artistiaid yn rhoi eu cerddoriaeth am ddim ar y we yn barod yn y byd cerddooriaeth iaith Saesneg a Chymraeg, dyma rhai ohonynt:
Dyma pam dydw i ddim yn gweld fod be ddwedais i yn gwbwl afresymol. Wedi ystyried y peth dwi’n deall y feirniadaethau ynglyn a’r pwynt yma. Taswn i yn fy hen swydd mewn siop prydau parod wedi rhoi kebebs a sglodion am ddim buaswn i wedi colli fy swydd. Yr oeddwn yn cymryd yn ganiataol fod creu cerddoriaeth yn bleser a bod pobol yn ei wneud er mwynhad. Mae fel celf graffiti, mae pobol sy’n creu celf graffiti yn gwario pres ac amser yn ei greu er mwynhad eu hunain a phobol eraill a chyffelybu hyn i gerddoriaeth oeddwn i efallai.
Yn ail credaf mai’r rheswm yr oeddwn ddim yn gweld problem i gerddorion wneud rhai pethau am dim oedd oherwydd o nabod pobol hollol anhunanol fel y sosialwyr, anarchwyr, ymgyrchwyr iaith, ymgyrchwyr ecolegol yng Nghaerdydd a ymgyrchai er lles pobol (am ddim) nid oeddwn yn gweld dim byd syfrdanol mewn pobl yn gwneud pethau am ddim os ydynt yn teimlo’n angerddol am y peth. Mae pobol yn treulio amser hamdden, arian, amynedd a hyd yn oed tori’r gyfraith dros ein hawliau a rhyddid. Edrychwch mor bell yr ym wedi dod yn y canrifoedd diwethaf, mae ffordd bell i fynd eto i gael gwir tegwch a chyfiawnder edrychwr ar hanes y Suffragettes dyna engrhaifft gwych a ddengys fod ymgyrchu yn gallu newid pethau.
Nesaf byddaf yn trafod fy sylwadau am gerddoriaeth y bandiau ifanc. Mae pobl yn meddwl fod apathi yn gyfystyr a niwtralrwydd gwleidyddol o ond allai addo i chi dydi hynny ddim yn wir. Dyma pam mae apathi yn yr SRG yn mynd ar fy nerfau braidd. Chwedl y Sais ‘If you’re not part of the solution then you’re part of the problem’. Mae apathi yn safbwynt o dderbyn sefyllfa’r byd fel y mae, bod popeth digon da yn barod ac nac oes angen newid dim. Esgusodwch fi ond os nad ych yn gallu gweld problemau’r byd yr ych yn hollol ddall. Yng nghyd destyn Gwledydd Prydain mae’r argyfwng economaidd diweddaraf wedi ei hachosi gan y bancwyr ond y ni sydd yn gorfod talu. Pam ddim cael y Robin Hood Tax? Pam na all y bancwyr dalu am eu llanast? Pam nad yw pobol yn mynnu hyn?
Un o’r pethau yr wyf yn teimlo dylwn i ei ymddiheuro amdano fo oedd tôn yr erthygl. Wedi ei hysgrifennu’n frysiog oedd o a heb ei editio (fel eich bod wedi gweld o’r camsillafu a’r darnau oedd ddim yn llifo). Yr oeddwn yn difaru defnyddio’r dôn or-feirniadol yn enwedig yn y paragraff olaf. Dydw i ddim yn meddwl oedd be ddwedais i yn hollol anghywir, ond yr oedd y ffordd yr oeddwn yn ei ddweud dim yn ystyried teimladau pobl am y pwnc hynod sensitif hwn. Dwi’n ymddiheuro am frifo teimladau- dim hynny oedd y bwriad o gwbl. Efallai ei fod wedi bod mor ymosodol gan fy mod i ychydig yn ddigalon weithiau fod pobol i weld mor apathetig a di hid am dloti, yr iaith, yr amgylchedd a phopeth. Dydi o ddim yn esgus dros ddefnyddio tôn mor gas ond trio egluro pam oeddwn i wedi ysgrifennu erthygl oedd yn swnio mor flin ydw i. Teimlo bod pobol ddim yn malio a rhwystredigaeth oedd be wnaeth i mi swnio mor bigog yn y rant ond mi wn fod beiriadu pobol mor llym a ysgrifennu fel mi wnes i ddim am eu hysgogi i ddechrau ymgyrchu debyg iawn.
Dydw i ddim chwaith yn deall pam fod pobol yn cymryd yn ganiataol mai fi sydd yn cwyno am cost CD’s a gigs oedd y darn lle oeddwn yn sôn am cost pethau. Dwi’n mynd i gigs a hapus i dalu pres i weld nhw, mis yn ôl talais 12 punt dim ond i weld Llwybr Llaethog (ac yn anffodus oedd eu set bron a bod drosodd)! Er fy mod i yn talu am gerddoriaeth cymraeg ac yn talu i fynd i fynd i gigs mae’n amlwg dydi hynny ddim yn wir am y lot o Gymry fy oed i. Does dim osgoi’r ffaith bod y mwyafrif llethol o bobol yng Nghymru ddim efo’r amynedd neu yn malio digon am yr iaith neu’r gelfyddyd i brynu’r cd’s a mynd i’r gigs. Wrth i mi ddisgrifio’r rhesymau dros hyn dydw i ddim yn eu cynnig fel cyfiawnhad oherwydd credaf dylai pobol wneud yr ymdrech dros eu diwylliant cynhenid. Cynnig eglurhad gonest oedd fy amcan i ac o ddeall pam bod pobol yn ymddwyn fel hyn gallwn geisio cael syniadau am ffyrdd i newid y tueddiadau hyn.
Hoffwn ddatgan nad ydw i yn cynrychioli barn cymdeithas yr iaith o gwbwl er fy mod i’n aelod eithaf gweithgar ohoni; siarad fel unigolyn ydw i rhag ofn i chi fynd i gandlyniadau. Nes i ddim ‘trefnu gigs am 2 mlynedd’ efo cymdeithas yn y gogs fel dywedodd Y Cymro, dwi’n byw yng Nghaerdydd i Dwi wedi helpu allan efo y Disgo Dydd i’r Di-waith wedi trio a methu trefnu gig fy hyn efo help trefnwraig lleol noson electroneg. Dwi wedi trio helpu efo gigs cymdeithas ond dydw i heb fod yn ‘trefnu ers 2 mlynedd’ o gwbwl. Oedd llawer bwriad blwyddyn diwethaf i gell y brifysgol drefnu un ond ni ddigwyddodd unrhywbeth yn anffodus am amryw resymau. I feddwl bod y dau beth ‘mwyaf’ i’r iaith wedi digwydd y flwyddyn dwethaf; y mesur iaith ac toriadau S4C mae pethau eraill wedi cymryd y sylw.
Be sydd yn fy synnu yw fod ymateb mor chwyrn tuagat rhywyn sydd wedi sgwenu erthygl bach am gerddoriaeth a bod hyn yn cythurddo pobol mwy na’r bygythiadau go iawn sy’n bodoli. Mae’r toriadau arfaethedig a’r potensial i rwygo ein cymunedau’n ddarnau a newid bywyd llawer person. Bydd hyd yn oed llai o swyddi yn y Fro Gymraeg (e.e. Gwynedd sydd eisioes gyda mwy na 60% o’r swyddi yno’n ddibynnol ar y sector gyhoeddus) bydd pobl ifanc yn symyd iffwrdd ac arwhan i’r difrod a wnaiff colli swyddi a gwasanaethau hanfodol, bydd ffaith bod y pobol ifanc yn gadael yn effeithio ar yr iaith Gymraeg hefyd. Fel y dwedais, ymuno a mudiad gwrth gyfalafol neu sefydlu grwpiau cymunedol i gwffio’r toriadau yw’r peth call i unrhywun wneud rwan. Dim un grwp ond y system gyfalafol oedd dan y lach gennyf felly os gwelwch yn dda peidiwch a cymryd yr erthygl yn rhy bersonol. Gobeithiaf fy mod wedi egluro fy hyn yn well tro hyn, os ddim cawn gytuno i anghytuno a’i gadael hi fanna.
Delwedd o Edmund Trevor Lloyd Williams o Gasteldeudraeth, Meirionnydd ydy hon.