Cerddoriaeth Archives - Page 8 of 40

Reggae, ffasiwn ac ymgyrchu: cipolwg ar fywyd Butetown ’84

I’r rhai sydd ddim yn gyfarwydd â Butetown, ysgrifennodd yr awdur John Williams gyflwyniad i hanes yr ardal yn y llyfr Bloody Valentine:

[…] from this point on Butetown was not simply a conventional ghetto or a colourful adjunct to the city’s maritime life, but effectively an island. It was not simply a black island: the area had always had a white Welsh population and continued to do so, there was an Irish presence too as well as Chinese, Arab and European sailors, and refugees from successive European conflicts as well. And as the black or coloured population was initially almost exclusively male, Butetown rapidly became a predominantly mixed-race community, almost unique in Britain, the New Orleans of the Taff delta, home of the creole Celts. But this integration was firmly confined to Tiger Bay: above the Bute bridge you were back in the same hidebound old Britain. […]

Cyfres teledu BBC am fywydau, profiadau a diwylliannau pobl dduon oedd Ebony yn yr 80au cynnar. Yn 1984 aeth criw o BBC Bryste i Gaerdydd i ddarlledu rhaglen ‘arbennig’ yn fyw ac mae defnyddiwr YouTube wedi bod yn ddigon caredig i rannu recordiad yn ddiweddar. Yn ôl ffrind sy’n deillio o Butetown mae PAWB yn ymddangos yn y rhaglen hon.

O’n i’n chwilfrydig am gerddoriaeth yr oes ac mae dwy enghraifft dda o artistiad reggae lleol. Bandiau y dociau oedd ymhlith ysbrydoliaethau a chyd-artistiaid Geraint Jarman a’r Cynganeddwyr wrth gwrs.

Bissmillah, sy’n agor y rhaglen, yw band llawn gan gynnwys adran bres gyda dau ganwr sy’n atgoffa fi o Michigan & Smiley a’r oes dancehall cyn reggae digidol.

O 12:00 ymlaen yn ystod clipiau o barti blues mewn lleoliad anhysbys ger Stryd Bute, mae Conqueror Sound – artistiaid gyda phroffil uchel tu hwnt i Gaerdydd a Chymru – yn perfformio mewn hetiau Viet Cong: detholwr yn chwarae fersiwn o’r curiad Answer tra bod canwr yn rhannu ei falchder am liw ei groen. Mae dyn arall yna ond dw i ddim yn gallu canfod ei swyddogaeth.

Mae’r perfformiad Bissmillah yn rhan o gig ehangach ac mae’r rhaglen yn cynnwys dawnswyr o ddull Ghanaidd a band disco o’r enw Denym ar y diwedd. Lleoliad y gig oedd yr Ocean Club ar Rover Way, stryd a enwyd ar ôl cwmni Rover pan oedd ffatri ceir yna. Mae archfarchnad anferth ar hen safle’r ffatri bellach, Tesco Rhostir Pen-Gam.

Mae eitemau am ffasiwn ac ymgyrch yn erbyn y darn Grangetown o’r A4232 yn amseru’r rhaglen. Afraid dweud, dyma oedd y cyfnod cyn y morglawdd a datblygiadau ‘Bae Caerdydd’ pan oedd Margaret Thatcher a’r Ceidwadwyr mewn grym yn San Steffan. Yn ogystal â’r glowyr adeg hynny, roedd bywyd yr un mor anodd i’r docwyr yn Tiger Bay a gweithwyr eraill. Dyna sy’n ddiddorol iawn am glywed sylwadau’r dyn o 13:00 ymlaen, geiriau sy’n atseinio gyda rhai gan Gwyn Alf Williams o’r un cyfnod yn union:

[…] Mae pawb eisiau adeiladu ‘amgueddfeydd’ lawr yma ac ailddatblygu fel bod e’n debyg i ryw atyniad i dwristiaid. Bydd pawb yn byw yn y gorffennol fel fath o amgueddfa fyw […]
Trigolyn Butetown, 1984

FIDEOS! Gulp/Ewan Jones Morris, Gwenno/Ian Watson&Hywel Evans, Canolfan Hamdden/Javier Morales

Dyma’r fideo anhygoel newydd gan Ewan Jones Morris ar gyfer Vast Space, y gân gan Gulp (Guto Pryce a Lindsey Leven). Rydym wedi rhannu sawl fideo gan Ewan ar Y Twll o’r blaen ac mae rhan fwyaf wedi cael eu creu ar y cyd gyda Casey Raymond megis fideos i DJ Shadow, Human League, Cate Le Bon a John Grant. Mae Ewan yn dod o Raeadr Gwy yn wreiddiol.

Mae Gwenno wedi cyfrannu at sawl prosiect cerddorol dros y blynyddoedd mewn sawl iaith ond yn creu’i gwaith gorau erioed ar hyn o bryd. Byddai unrhyw un sydd wedi gweld hi yn fyw yn ddiweddar yn gyfarwydd gyda’r gân hon, Chwyldro. Roedd yr artistiaid Ian Watson a Hywel ap Leonid Evans wrth y llyw cynhyrchu ar y fideo.

Dyma diwn gan Canolfan Hamdden o’r albwm Allemma Rag (sy’n cyfieithu o’r Gernyweg i rywbeth fel ‘O Hyn Ymlaen’). Mae aelodau’r grŵp yn cynnwys Gwenno Saunders, Haydon Y Pencadlys, Rhys Jakokoyak a Patricia Morgan. Mae’r prosiect hefyd yn cynnwys llais y bardd a’r ieithydd Cernyweg Tim Saunders. Mae Recordiadau Peski yn rhyddhau nifer cyfyngedig o gasetiau o’r albwm newydd a recordiwyd yn fyw yng nghanolfan Chapter yng Nghaerdydd ar 14 Chwefror 2014 fel rhan o’r ŵyl From Now On. Dw i ddim yn gwybod pam mae fe dim ond ar gaset. Mae’r fideo swynol gan Javier Morales.

FIDEOS! Jamie Bevan a’r Gweddillion/Greg Bevan, Losin Pwdr/Siôn Mali, Yucatan/Eilir Pierce

Mae llwythi o miwsig fideos gwych ar hyn o bryd. Dyma dri newydd o 2014.

Mae’r gwaith cyntaf gan Greg Bevan (sy’n rhan o’r Twll ac wedi cyfrannu sawl cofnod am ffilm). Y gân yw Bron gan Jamie Bevan a’r Gweddillion o’r Bach yn Ryff EP. Fideo annibynnol oedd e gyda dosbarthiad tanddaearol trwy becyn diwylliant Fersiwn1 yn wreiddiol ond mae fe wedi cael ei ddarlledu ar Heno yr wythnos hon.

Mae’n siŵr bod unrhyw wyliwr S4C wedi gweld gwaith Siôn Mali fel golygydd teledu o’r blaen ond dyma’i début fel cyfarwyddwr, fideo trawiadol iawn a gomisiynwyd gan Ochr1 ar gyfer Losin Pwdr, arallenw Mini (gynt o Texas Radio Band). Yr actorion yw Lois Jones a Rhodri Trefor.

Yn olaf mae’r campwaith Eilir Pierce ar gyfer Cwm Llwm gan Yucatan a gomisiynwyd gan Ochr1 wedi bod o gwmpas ers mis Mai eleni ond rhag ofn eich bod chi wedi ei fethu, dyma fe (dolen allanol). Elin Siriol a Lisa Erin yw’r actorion.

Syro gan Aphex Twin: gweld eisiau rhywbeth

Dros yr haf o’n i’n troelli tiwns addfwyn mewn pabell yng ngŵyl gerddorol. Roedd y tiwns yn addfwyn achos roedd hi’n 4 o’r gloch y bore. Yn y tywyllwch, dyma dyn a dynes yn dod ataf i: ‘WAW! PERFFAITH! Dyna oedd yr union gân a gawsom ni yn ein seremoni priodas! A ‘dyn ni wedi dod i’r ŵyl yma ar ein mis mêl! Diolch o galon mêt, mae hon yn BERFFAITH!’.

Heb sôn am y cyd-ddigwyddiad gallech chi ddychmygu bod hi’n braf cael unrhyw fath o ymateb cadarnhaol i set sy’n anelu at bobl mor flinedig, er fy mod i wrth fy modd gyda DJo o’i fath.

Dyna oedd y gân a chwaraeais i, Alberto Balsam, pum munud o’r gerddoriaeth mwyaf hudolus ac adleisiol erioed gan unrhyw artist.

Aphex Twin o Gernyw oedd yr artist. Dros gyrfa o fwy na dau ddegawd mae fe wedi creu caneuon cyflym a swnllyd, caneuon hyfryd, rhai heb unrhyw guriad a llawer iawn rhyngddynt.

Mae’r albwm newydd Syro ganddo fe yn wahanol eto. Mae’r cynhyrchiad yn fwy manwl nag erioed ac yn ddawnsiadwy iawn. Efallai taw hwn yw’r albwm mwyaf dawnsiadwy gan Richard D. James achos mae’r curiadau mor quantised. Dw i’n hoff iawn o’r albwm sy’n gydblethu elfennau o rêv gyda syntheseiddwyr p-funk, e.e. ar draciau fel syro u473t8+e [piezoluminescence mix].

Ond mae’n anodd dychmygu moment hynod arbennig fel yr un yn yr ŵyl eleni.

Mae’r pecyn a dyluniad gan The Designers Republic ar gyfer Syro yn addas iawn. Dw i wedi buddsoddi yn y record finyl ac mae’r clawr yn rhestru dwsinau o gostau, e.e.

[…]
Sticker printed 2 colours…..£0.00975
Mechanical royalty…..£1.1859
Shop displays at indie and chain stores in Australia…..£0.00338
[…]

Mae’r rhestr yn cynnwys pob un cost fesul record. Yn llythrennol gallech chi weld yr union costau sydd wedi mynd tuag at eich cynnyrch ac mae’r eitem ei hun yn edrych fel derbynneb enfawr.

Ond nid 26 Mixes For Cash ydy hwn, nid dyna yw’r pwynt. Mae llawer mwy i gerddoriaeth y boi na chynnyrch masnachol ond dw i’n cael yr argraff bod e uwchben yr holl beth, yn dadansoddi’r diwydiant recordiau a’r cymhlethdod wrth gyrraedd unrhyw berthynas gyda’r gwrandawr. Dyna pam mae’r pecyn a’r dyluniad mor addas.

Er bod 13 mlynedd wedi mynd ers Drukqs, ei albwm stiwdio diwethaf fel Aphex Twin, mae fe wedi defnyddio’r enw The Tuss yn y cyfamser i ryddhau albwm ac EP. Fel mae’n digwydd mae’r deunydd Syro yn debyg iawn i’r jams disgo a ddarparwyd gan The Tuss.

Yn amlwg fel golygydd o’i waith ei hun mae fe wedi bod yn canolbwyntio ar Syro. Mae ‘na peryg bod yr albwm mor gyson mae’n llifo heibio heb i ti sylweddoli. Mae’r traciau bron i gyd yn jams ôl-rêv ar gyfer y clwb. Mae llawer o amrywiaeth yn y seiniau trwy’r albwm, peidiwch â’m camddeall i. Ond mae’r amrywiaeth hollol radical a’r agwedd chwaraeus a fu wedi mynd. Does dim byd heriol yn yr albwm yma ac yn sicr, dim amrydedd. Mae’r dderbynneb ar y clawr yn rhoi’r BPMs, y cyfrif curiadau fesul munud, ar bwys pob teitl rhag ofn bod DJ eisiau eu ffitio mewn set. Peth braf ydy albwm mor hygyrch – gall chwarae’r rhan fwyaf ohono fe yn Pier Pressure neu’r Greeks yn ogystal â’r Full Moon. Yr unig eithriad i’r gyfres o jams ydy’r gân olaf Aisatsana, tiwn piano Erik Satieaidd sy’n atgoffa fi o’r alawon pruddglwyfus ar Drukqs.

Fel ffan, I Care Because You Do o 1995 yw fy hoff albwm ganddo fe o hyd (ac byddwn i’n annog unrhyw un sydd ddim yn gyfarwydd i ddechrau yna). Er bod darnau o’r hen gampwaith yn digon hyfryd i ddefnyddio mewn seremoni priodas neu babell tsilo-mas heddiw, nid fi yw’r math o ffan i ofyn am yr un albwm eto ac eto. Dw i jyst eisiau teimlo rhywbeth. Dyna sydd ar goll wrth wrando ar Syro, mae hi’n gerddoriaeth i’r meddwl a’r traed yn hytrach na’r galon. Braindance os liciwch chi.

Mae modd defnyddio peiriannau i greu pethau gydag enaid. Rhag ofn bod unrhyw amheuaeth, mae gymaint o gerddoriaeth sy’n seiliedig ar gynhyrchiad a dawns o bob math yn wneud i mi deimlo pethau. Syro, dim gymaint.

Wedi dweud hyn i gyd mae’r Aphex Twin yn creu caneuon am yr hir dymor. Dw i ddim wedi cael digon o’r albwm trawiadol yma o bell ffordd. Mae hi’n digon bosib y bydd fy marn i yn newid.

Arddangosfa Cloriau: Pop Negatif Wastad a llawer mwy

Os ydych chi’n mynd i’r Steddfod Genedlaethol yn Llanelli eleni, ewch i’r arddangosfa Cloriau sydd ar agor o heddiw ymlaen.

Gofynodd y curadur Rhys Aneurin i mi ddewis fy hoff glawr record Cymraeg er mwyn cyfrannu at yr arddangosfa. Gallwn i wedi dewis sawl clawr ond dw i wedi bod yn gwrando ar albwm-mini Pop Negatif Wastad lot yn ddiweddar ac mae’n teimlo yn amserol ac yn briodol rhywsut.

“Mae perchennog yr oriel yn dyn hapus iawn…”

Dyma’r darn o destun a sgwennais i ar gyfer yr arddangosfa.

Pop Negatif Wastad – Pop Negatif Wastad
(Recordiau Central Slate)

Bydd gwylwyr Fideo 9 yn nabod fy newis, albwm mini gan Pop Negatif Wastad sydd yn gyfuniad o gerddoriaeth ‘diwydiannol’ dywyll a house. Yr unig ffyrdd i glywed yr albwm bellach ydy’r finyl 12″, YouTube a blogiau MP3. Gareth Potter ac Esyllt Anwyl Lord oedd y cerddorion a Gorwel Owen y cynhyrchydd.

Dathliad o bosibiliadau pop a chelf yw’r record hon – trwy’r geiriau, y gerddoriaeth a’r dyluniad. Mae elfen o ddirgel i’r clawr dwyochrog gan Lord: ffotograffiaeth o ddynes ifanc yn edrych at record tra bod hen ddyn yn gwneud swigod. Mae’n edrych fel ffansin, prosiect DIY.

Ar y pryd roedd Margaret Thatcher mewn grym ac roedd artistiaid fel Pop Negatif Wastad yn swnio ac yn edrych yn heriol. Dw i’n credu bod arloesedd cerddorol a chelfyddydol yn cyfleu pwynt gwleidyddol. Os ydy artistiaid yn mynd yn ôl yn rhy bell maent yn dweud wrth bobl ifanc bod yr amseroedd gorau wedi mynd. Mae eisiau dangos bod cerddoriaeth newydd, celf newydd, Cymru newydd a byd newydd yn bosibl. Y peth sydd angen ei ailddarganfod ydy’r agwedd flaengar yna.

Felly dw i’n tueddu osgoi pethau hynafol o’r 60au pan dw i’n troelli. Dw i’n chwarae Dau Cefn, Casi Wyn, Gwenno ac ati – a Pop Negatif Wastad. Mewn digwyddiad yng Nghaerdydd yn ddiweddar daeth rhywun adnabyddus o’r Sefydliad Cymraeg i mi er mwyn cwyno am fy mod i’n chwarae ‘Iawn’, fy hoff drac yma. Er bod y record yn 25 mlynedd oed, roedd hi’n rhy electronig a rhy ddyfodolaidd iddo fe.

Fe fydd yr arddangosfa Cloriau wedi ei leoli ar y maes eleni mewn pedair uned wrth ymyl Caffi Maes B gan gynnwys detholiadau ac ysgrifau gan Dyl Mei, Rhys Mwyn, Gwyn Eiddior, Emyr Ankst, Hefin Jos, Gareth Potter, Dafydd Iwan, Teleri Glyn Jones, Dewi Prysor, Owain Sgiv, Branwen Sbrings, Gorwel Owen, Richard Jones Fflach, Llwyd Owen, Lisa Jarman ac eraill.