Praxis Makes Perfect: gig theatr Neon Neon (Gruff Rhys a Boom Bip) ym mis Mai 2013

gruff-rhys-boom-bip

Os oeddet ti’n meddwl pa fath o waith celf yn union fydd yr artist amlgyfryngol Gruff Rhys o Fethesda yn wneud nesaf ar ôl ffilm ddogfen realaeth hudol, llew papur ac arddangosfa o westy a wneud o boteli siampŵ, wel dyma’r ateb.

Mae National Theatre Wales newydd datgan gwybodaeth am brosiect newydd Neon Neon (Gruff Rhys a Boom Bip) – rhywbeth rhwng sioe theatr gydag actorion a phopeth, gig byw a ‘phrofiad gwleidyddol’ o’r enw Praxis Makes Perfect.

Mae’r stori yn seiliedig ar fywyd miliwnydd, Giangiacomo Feltrinelli, y cyhoeddwr a chwyldroadwr Comiwnyddol o’r Eidal. Fe wnaeth cyhoeddi Dr Zhivago ymhlith lot o lyfrau eraill.

praxis-makes-perfect-gruff-rhys-boom-bip-650

Fel rhan o’r ymchwil aeth Gruff gyda’r sgwennwr theatr Tim Price i Milan a Rhufain er mwyn cwrdd â Carlo Giangiacomo, y mab sydd wedi cyhoeddi bywgraffiad am ei dad ac wedi etifeddu’r busnes cyhoeddi teuluol Feltrinelli Editore. Ar hyn o bryd mae Price, Gruff a Bip yn gweithio gyda tîm o bobl gan gynnwys cyfarwyddwr Wils Wilson i weithio ar y sioe.

Tra bydd curiadau disco Eidalo yn chwarae rwyt ti’n gallu chwarae pel fasged gyda Fidel Castro, cael dy dirboeni gan y CIA neu smyglo dogfennau mas o Rwsia (hoffwn i ddweud fy mod i’n cyfansoddi’r geiriau yma ond does dim angen). Gobeithio fydd pobl Cymraeg ddim yn siarad dros y gigs arbennig yma, fel maen nhw wastad yn!! (heblaw os fydd siarad yn rhan o’r profiad, sbo).

Mae’r sioe yn dilyn yr albwm cychwynnol Neon Neon, Stainless Style, prosiect cysyniadol am y miliwnydd car John DeLorean gydag ychydig o help gan ffrindiau fel Cate Timothy.

Dyma I Lust U o 2008.

Bydd albwm newydd hefyd yn ôl y datganiad i’r wasg a rhyw fath o ffilm ddogfen gan Ryan (dim cyfenw hyd yn hyn). Bydd cyfle i glywed trac newydd ac archebu tocynnau i’r sioe, sydd ym mis Mai eleni mewn lleoliad ‘cyfrinachol’ yng Nghaerdydd, nes ymlaen.

Fel blogiwr mae’n rhaid datgan diddordebau. Dw i’n wneud ambell i job i NTW. Ond dw i’n methu aros i brynu fy nhocyn i’r sioe yma.

Blaidd, Meic Stevens a Sianel62: Beth yw’r nod?

Tua mis yn ôl, ymwelodd y grŵp Blaidd o Aberystwyth â stiwdio Richard Dunn (cyn-allweddellwr Van Morrison, Geraint Jarman ac eraill) yn Llandaf, ger Caerdydd. Y bwriad oedd recordio sengl gyda’r chwedlonol Meic Stevens yn cynhyrchu. Roedd Sianel62 wedi adnabod y digwyddiad fel rhywbeth werth ei ddogfennu – yr hen feistr profiadol yn trosglwyddo ei ddoethineb i’r llanciau newydd ar y sîn. Heb eisiau swnio fel fwltur cyfryngol, roedd y ‘stori’ yn gyfoethocach hefyd gan fod Meic wedi datgelu i Sam (prif leisydd/gitarydd Blaidd) ei fod wedi dechrau ar gwrs o driniaeth am ganser y gwddf. Fel unigolyn poblogaidd a hoffus iawn ymysg y Cymry Cymraeg, roedd hwn siŵr o fod yn newyddion trist i nifer o bobl. Ond, yn ôl Sam, roedd agwedd Meic tuag at ei salwch yn herfeiddiol ac ysbrydoledig.

Wel, dyna yw cefndir y ffilm.

Y syniad gyntaf felly oedd creu ffilm ‘fly on the wall’ – ffilm epig, hanesyddol, rhyw fath o gyfuniad o Metallica: Some Kind of Monster a This is Spinal Tap. Ond roedd trefnu’r cynhyrchiad yn her yn ei hunain. Gan fod Sianel62 yn cael ei gynnal gan wirfoddolwyr, mae adnoddau dynol yn brin ac roedd ffeindio pobl gydag awydd ac amser i fynd lawr i’r stiwdio i ffilmio yn genhadaeth! Yn y diwedd dim ond 2 awr o ffilmio oedd yn bosib ac felly mae’r canlyniad yn llai ‘epig’ ac yn fwy ‘cyfweliad o amgylch bwrdd y gegin’. Er gwaethaf hynny, mae’r ffilm yn llwyddiant – cannoedd o ‘views’ mewn llai nag wythnos, adborth hollol bositif yn y cyfryngau cymdeithasol, a sylw gan Huw Stephens ar Radio Cymru. Pawb yn hapus. Ond…

Mae yna gwestiwn pwysig yn ein hwynebu nawr, sef beth yw pwynt Sianel62? Hynny yw, ble ydy’r sianel yn ffitio mewn i’r cyd-destun darlledu/cynhyrchu ehangach yng Nghymru? Beth ddylai amcanion a chyfrifoldebau’r sianel fod? Rhaid cofio mae Cymdeithas yr Iaith Gymraeg sydd tu ôl i’r fenter – eu gweledigaeth nhw i’w sefydlu, eu buddsoddiad nhw, eu harf nhw. Gan fod cyllid y Gymdeithas yn brin, a ddylem canolbwyntio holl adnoddau’r sianel ar hwyluso, cefnogi, hybu eu gwleidyddiaeth nhw? Sefydliad gwleidyddol yw’r Gymdeithas ar ddiwedd y dydd ac, os yw adnoddau’n brin, gallwn ni fforddio eu ‘gwastraffu’ ar ‘adloniant’ fel ffilm Blaidd a Meic Stevens?

Iaith a ffilmiau dogfen

Mae cynhyrchu ffilmiau dogfen yn broses cymhleth o gyfathrebu. Fel unrhyw iaith, mae’n cynnwys unedau morffolegol a chystrawen; mae ganddo amrywiadau rhanbarthol, tafodieithoedd a jargon; mae yna semanteg a semioteg. Mae ieithoedd yn esblygu, yn manteisio ar geirfaoedd a gramadeg newydd tra’n colli termau ac ymadroddion darfodedig  ar yr un pryd. Mae’n hanfodol bod ieithoedd yn adlewyrchu newidiadau cymdeithasol; maent yn goroesi trwy drawsnewidiad ac ymaddasiad, trwy fenthyg oddi wrth eu gilydd, trwy ehangu a changhennu mewn proses parhaol o newid ac adnewyddu.

Yn nhermau Gorllewinol, mae’r ffilm dogfen esboniadol confensiynol yn iaith gyntaf; rydym yn gyfarwydd gyda’r mynegiadau ac ymadroddion llafar sylfaenol. Y testun esboniadol clasurol yw’r tafodiaith drech yn ffilmiau dogfen – cyfweliadau, troslais, delweddau sydd yn egluro’r sylwebaeth. Mae’r nodweddion yma wedi dod i ddynodi ymdriniaeth ddibynadwy o’r thema o dan drafodaeth. Ond fel gwrandawyr yn unig yr ydym yn profi’r ffilm esboniadol, nid fel siaradwyr.

Mae ffilmyddiaeth Werner Herzog yn benodol, ei gynnyrch fficsiwn a dogfen, yn ddirlawn gydag archwiliadau ieithyddol, trwy thema a ffurf. Mae’r archwiliadau yn tueddu i danseilio syniadau confensiynol o wybodaeth a dealltwriaeth. Mae ffilmiau fel Land of Silence and Darkness (1971), Fata Morgana (1971), Lessons of Darkness (1992), Death for Five Voices (1995), The Wild Blue Yonder (2005) and Encounters and the End of the World (2007) yn canolbwyntio ar rwystrau ieithyddol, camddealltwriaeth a dulliau amgen o gyfathrebu. Nid yw ei driniaeth ffurfiol o ddeunydd yn dilyn unrhyw bresgripsiwn penodol ac mae Herzog yn dadlau dros cymryd safbwynt barddonol tuag at ffeithiau a’r gwirionedd (wrth gwrs, mae hwn yn atseinio’r cynhyrchwyr ffilmiau dogfen Ewropeaidd gynnar fel Walter Ruttman, Jean Vigo, Joris Ivens a John Grierson – pobl wnaeth arbrofi gyda chymalau barddonol yn y ffilm dogfen).

Mae ieithoedd yn anfeidrol gymhleth; maent yn llawn ystyron cudd a rhwystrau, ac mae’r potensial am gamddealltwriaeth a cham-gyfathrebu yn hollbresennol. Mae semanteg, semioteg a dehongliadau yn mynnu ni ellir byth fod ystyr ddiffiniol mewn unrhyw weithred cyfathrebu. Felly pam trio? Nid yw’n gwell feddwl am gynhyrchu ffilmiau dogfen fel proses o gyfieithu falle? Hynny yw, cyfieithu iaith y byd i iaith y sgrin? Ac os yw iaith y byd yn newid, ni ddylai iaith y sgrin newid yn unol â hynny?

Rhys Ifans, Gwyrth a Chymraeg mewn ffilmiau

Newydd ddod ar draws y clip yma o’r ffilm The Five-Year Engagement gyda Rhys Ifans a’i gi. Er bod i’n gwenu ar ôl y clip yma heb weld y ffilm lawn eto maen nhw yn wneud yr un jôc am yr iaith, sef: mae geiriau yn anodd ei ynganu. Fel Llanfair PG ayyb ayyb.

Does ‘na ddim lot o gyfeiriadau i’r Gymraeg mewn ffilmiau Hollywood neu ddiwylliant Anglo-Americanaidd yn gyffredinol chwaith nac oes? Mae’r diffyg presenoldeb yn cyfrannu at syniadau od am yr iaith sydd gyda rhai o bobl. Felly mae argymelliad gyda fi. Mae Llywodraeth Cymru yn ariannu rhyw dau neu tri ffilm bob blwyddyn trwy’r Gronfa Eiddo Deallusol Creadigol o Gyllid Cymru. Mae rhestr anghyflawn o’r ffilmiau ar IMDB. Felly beth am ryw fath o gytundeb product placement lle mae angen cyfeiriad bach positif i’r iaith mewn bob ffilm fel rhan o’r termau ac amodau ariannol. Dim cyfeiriad, dim cytundeb. Diwedd y gân yw’r geiniog.
🙂

Dyma un arall: actor Cymreig ifanc Christian Bale yn canu Suo Gân mewn yr addasiad Spielberg o Empire of the Sun…

Supercuts: dadansoddi cliché Hollywood a mwy trwy fideo

Fy obsesiwn newydd yw Supercuts, fideos doniol sydd yn casglu clipiau ar thema. Maen nhw wedi bodoli am flynyddoedd yn ôl y sôn ond nawr mae rhywun o’r UDA o’r enw Andy Baio wedi casglu pob un o YouTube a Vimeo.

Bydd yr enghreifftiau isod yn egluro’r apêl.

Dyma casgliad o ffilmiau lle mae cymeriad yn dweud ‘You just don’t get it, do you?’.

Dw i’n caru’r casgliad yma o sinau gyda drych mewn ffilmiau arswyd.

Mae’r diweddar Steve Jobs yn dweud ‘Boom’ mewn cyflwyniad sawl gwaith. Joio.

Mae cyfanswm o 295 fideo Supercut ar y wefan supercut.org hyd yn hyn gan gynnwys ffilm, gemau, teledu a bywyd go iawn.

Gweler hefyd: Kevin Kelly, sefydliwr cylchgrawn Wired, yn trafod Supercuts.