Geraint Jarman 17/8/1950 – 3/3/2025

Geraint Jarman

Roedd Geraint yn anhygoel. Ers glywed am ei farwolaeth echddoe, mae e di bod ar fy meddwl yn barhaol. Geraint y perfformiwr, Geraint y bardd, Geraint y cynhyrchydd, Geraint y mentor, Geraint y Cymro, Geraint y tad a’r gwr, Geraint y dyn.

Roedd Geraint yn un o’r beirniaid pan gystadlodd Clustiau Cŵn, y band roeddwn i’n canu gyda, yng nghystadleuaeth Yr Awr Fawr, BBC Cymru nol ym 1979. Roeddwn i wedi syfrdannu. Jarman oedd Y seren roc Gymraeg.

Roedd Gwesty Cymru newydd ddod allan yn dilyn y campweithiau Hen Wlad fy Nhadau a Tacsi i’r Tywyllwch. Roedd hyn fel cael David Bowie yn feirniad ar yr X-Factor.

Pan enillon ni, cawsom y cyfle i ryddhau record sengl ac i berfformio ar lwyfannau ledled Cymru. Roedd cael rhannu llwyfan gyda’r Cynganeddwyr yn anhygoel i grwp yn ein harddegau. Tu ôl i’r llwyfan roedd Geraint a’r band yn gyfeillgar ac yn hael ac fe gawsom ni’n ddylanwadu’n enfawr ganddynt.

Roeddwn i’n aml yn bwmpio mewn i Geraint mewn gigs reggae niferus Caerdydd ac roedd e wastad yn dweud helo. Ar ôl i Clustiau Cŵn ddod i ben, gofynodd os oeddwn i am ddechrau grwp newydd. “Mae grwpiau yn werthfawr – fe ddaw yr un i ti” medde Ger.

Roedd y ffordd roedd yn mentora ac yn annog artistiaid yn ystod cyfnod Criw Byw a Fideo9 yn hael ac yn ddiffuant. Heb ei anogaeth fydde Ankst ac artistiaid eu roster ddim hanner mor gynhyrchiol. Y Cyrff, Ffa Coffi, Crumbloeers, Llwybr Llaethog, Erin Peryglus a Datblygu, Wwwz, Diffiniad a’r Gwefrau. Fe helpodd fy ngrwpiau i: Traddodiad Ofnus (gyda Mark Lugg) a Pop Negatif Wastad (gyda Esyllt Anwyl). Fe wnaeth yn siwr mod i’n cael amser stiwdio pan wedes i mod i am wneud ‘house music’ ac fe aned Tŷ Gwydr gyda’r track Rhyw Ddydd.

Heb ei anogaeth, dwi’n amau os fydde Cool Cymru wedi digwydd yn y ffordd mor ysblenudd wnaeth e yn y 90au. Roedd ei gefnogaeth a’i gyfraniad mor bwysig a hynny.
Ddaeth yn ôl at y llwyfan o’r diwedd ac fe sgrifennodd rhagor o ganeuon hynnod. Roedd y perfformiadau yn ystod Eisteddfod Caerdydd yn 2018: un gyda cerddorfa yng Nghanolfan y mileniwm ac un yn nhywyllwch Clwb Ifor Bach yn wirioneddol wych.

Da ni di colli gymaint o gyfeillion annwyl yn ddiweddar. David R Edwards, Dyfrig Wyn Evans, Emyr Glyn Williams a nawr Geraint Jarman.

Y tro dwethaf welais i e oedd yn angladd Martin McCarthy, cyfarwyddwr gymaint o gynnyrch Criw Byw. Roedd Ger yn eistedd rownd bord yn hel atgofion gyda Lugg, John Gedru ac Emyr. Roedd rhaid i mi adael yn gynnar, ond cyn i mi fynd, teimlais yr angen i ddatgan mod i’n caru pob un ohonynt. Dyma’r tro olaf i mi weld Emyr hefyd.

Geraint – roedd dy gyfraniad yn anferth. Fe ddest ti ag ‘edge’ ddinesig i roc Cymraeg ac fe geisieist ‘normaleiddio’r Gymraeg’ ar sîn roc Caerdydd. Roeddet ti’n wych: yn ddylanwad ac yn gyfaill i gymaint ohonom ni. Yn hael ac yn ddoeth. Yn dad bedydd i’n diwylliant modern. Diolch i ti am dy wasanaeth ac am dy fodolaeth. Da ni gyd yn rocyrs â gwalltiau cyrliog erbyn hyn.

5/3/25

Diolch o galon i Gareth Potter am roi caniatâd i wefan Y Twll ail-gyhoeddi’r deyrnged hyfryd yma.

Arddangosfa Cloriau: Pop Negatif Wastad a llawer mwy

pop-negatif-wastad-1

Os ydych chi’n mynd i’r Steddfod Genedlaethol yn Llanelli eleni, ewch i’r arddangosfa Cloriau sydd ar agor o heddiw ymlaen.

Gofynodd y curadur Rhys Aneurin i mi ddewis fy hoff glawr record Cymraeg er mwyn cyfrannu at yr arddangosfa. Gallwn i wedi dewis sawl clawr ond dw i wedi bod yn gwrando ar albwm-mini Pop Negatif Wastad lot yn ddiweddar ac mae’n teimlo yn amserol ac yn briodol rhywsut.

“Mae perchennog yr oriel yn dyn hapus iawn…”

Dyma’r darn o destun a sgwennais i ar gyfer yr arddangosfa.

 

pop-negatif-wastad-2

Pop Negatif Wastad – Pop Negatif Wastad
(Recordiau Central Slate)

Bydd gwylwyr Fideo 9 yn nabod fy newis, albwm mini gan Pop Negatif Wastad sydd yn gyfuniad o gerddoriaeth ‘diwydiannol’ dywyll a house. Yr unig ffyrdd i glywed yr albwm bellach ydy’r finyl 12″, YouTube a blogiau MP3. Gareth Potter ac Esyllt Anwyl Lord oedd y cerddorion a Gorwel Owen y cynhyrchydd.

Dathliad o bosibiliadau pop a chelf yw’r record hon – trwy’r geiriau, y gerddoriaeth a’r dyluniad. Mae elfen o ddirgel i’r clawr dwyochrog gan Lord: ffotograffiaeth o ddynes ifanc yn edrych at record tra bod hen ddyn yn gwneud swigod. Mae’n edrych fel ffansin, prosiect DIY.

Ar y pryd roedd Margaret Thatcher mewn grym ac roedd artistiaid fel Pop Negatif Wastad yn swnio ac yn edrych yn heriol. Dw i’n credu bod arloesedd cerddorol a chelfyddydol yn cyfleu pwynt gwleidyddol. Os ydy artistiaid yn mynd yn ôl yn rhy bell maent yn dweud wrth bobl ifanc bod yr amseroedd gorau wedi mynd. Mae eisiau dangos bod cerddoriaeth newydd, celf newydd, Cymru newydd a byd newydd yn bosibl. Y peth sydd angen ei ailddarganfod ydy’r agwedd flaengar yna.

Felly dw i’n tueddu osgoi pethau hynafol o’r 60au pan dw i’n troelli. Dw i’n chwarae Dau Cefn, Casi Wyn, Gwenno ac ati – a Pop Negatif Wastad. Mewn digwyddiad yng Nghaerdydd yn ddiweddar daeth rhywun adnabyddus o’r Sefydliad Cymraeg i mi er mwyn cwyno am fy mod i’n chwarae ‘Iawn’, fy hoff drac yma. Er bod y record yn 25 mlynedd oed, roedd hi’n rhy electronig a rhy ddyfodolaidd iddo fe.

Fe fydd yr arddangosfa Cloriau wedi ei leoli ar y maes eleni mewn pedair uned wrth ymyl Caffi Maes B gan gynnwys detholiadau ac ysgrifau gan Dyl Mei, Rhys Mwyn, Gwyn Eiddior, Emyr Ankst, Hefin Jos, Gareth Potter, Dafydd Iwan, Teleri Glyn Jones, Dewi Prysor, Owain Sgiv, Branwen Sbrings, Gorwel Owen, Richard Jones Fflach, Llwyd Owen, Lisa Jarman ac eraill.

Gareth Potter – y drafodaeth radio bythgofiadwy gyda Peter Hughes Griffiths

Dyma’r drafodaeth radio bythgofiadwy o’r rhaglen Taro Post.

Mae’r hwyl go iawn yn dechrau yn rhan 1 tua 8:22 gyda Gareth Potter. Neu cer yn syth i ran 2 os ti’n methu aros i glywed y darnau gorau.

Wnawn ni ddim cyhoeddi trawsgrifiad llawn ond dyma blas:

3:50 rhan 2
HUGHES GRIFFITHS: Mae dyfodol y Gymraeg, uh, os mae dyfodol Gareth yw e gyda phob pwrpas os yw Gareth yn gweld mae dyna yw dyfodol y Gymraeg, allai dweud fan hyn, wrthoch chi, heddiw, does fawr o ddyfodol iddi a waeth i ni rho ffidl yn y to…

POTTER: (YMYRRYD) Rhowch ffidl yn y to! Nai siarad fel y fi moyn siarad! T’mod… (DIGYSWLLT) wrth Cylch yr Iaith… stick a website up there er mwyn i ni gweld beth yw eich amcanion chi. Sa’ i’n gallu ffeindio chi ar y we. (DIGYSWLLT)… Illuminati Cymraeg… elite…

(MWY)…

POTTER: Chi actually yn casau ni. Dewch i’r gorllewin a byw yn eich bubble chi. Da iawn. Nawr ni’n cari ymlaen, fan hyn. Os dych chi moyn darlledu mae’n digon hawdd darlledu. Do a podcast byt…

(MWY GAN GYNNWYS RANT ENFAWR)…

5:41 rhan 2
POTTER: Mae e fel cân Datblygu, “Cymraeg, Cymraeg Cymraeg”! A dim byd arall.

(Y TWLL: mae fe’n siarad am Cân i Gymry gan Datblygu.)

FIDEO: Gareth Potter a Huw Stephens am #g20g “llythyr caru”


Mwy o Gareth Potter heddiw, newydd gweld cyfweliad 10 munud gyda Huw Stephens am Gadael yr Ugeinfed Ganrif, y cynhyrchiad Sherman/Dan Y Gwely. Hoffi’r wal o finyl yn y cefndir.

Mae’r sioe yn Chapter, Caerdydd wythnos yma ac ar daith ym mis Mawrth.

Gweler hefyd ar Y Twll: Darn Awst 1992 o’r sgript Gadael yr Ugeinfed Ganrif neu… POPETH GYDA POTTER AR Y TWLL!

Ffeiliau Ffansin: Llmych gyda Gareth Potter yn 1988

Ffeiliau Ffansin yw cyfres achlysurol ar Y Twll – delweddau o hen ffansins gyda pherthnasedd i heddiw.

Enw y ffansin heddiw yw Llmych. Mae Huw Prestatyn yn dweud “penderfynwyd ar yr enw reit ar ddiwedd cyfarfod hir hir Rhanbarth CyIG. Pawb yn mynd yn ffed up efo’r enw yn syth a galwyd y rhifynau canlynol yn “Chmyll”, “Mychll” etx.. nes dropio’r enw yn gyfan gwbl. “Cynhyrfu Addysgu Trefnu” oedd o tiwn rap old skool uffernol… efo rapper yn dweud “Educate Agitate Organise” ynddi, sef hen slogan undeb llafur Americanaidd.”

“Beth sydd wedi bod yn digwydd ers y rhifyn diwethaf?” meddai’r golygyddol yn rhifyn Haf 1988. Mae rhai o’r atebion yn ffurfio ein cyd-destun:

  • Peel Sessions gan y Llwybr Llaethog, Plant Bach Ofnus, Y Fflaps a Datblygu.
  • Sefydlu label Ankst yn Aberystwyth.
  • Bernard Manning yn perfformio’n Y Rhyl.
  • Fideo 9 yn dechrau.
  • Trac oddi ar y E.P. “Galwad ar holl filwyr byffalo Cymru” yn cael ei chwarae ar y South Bank Show fel rhan o raglen Ken Russell ar hanes cerddoriaeth.

Yn yr un rhifyn o Llmych oedd erthyglau am Malcolm X, Y Fflaps, Label Ofn a’r cyfweliad isod gyda Gareth Potter – gan Bronwen Miles.