diwylliannau | celf | cerddoriaeth | ffilm | gwleidyddiaeth | treigladau ansafonol | hollol annibynnol ers 2009
Mwynhais i’r cyfle i droelli tiwns yn fyw ar raglen C2 ar ddiwedd mis Gorffennaf.
Gallech chi wrando ar neu lawrlwytho fy set yma.
Mae traciau gan Gwenno, Patrick Cowley, E-GZR, Nami Shimada & Soichi Terada, DJ Mujava a mwy.
Carcharorion a’r Pencadlys oedd y troellwyr eraill. Doedd dim briff i’r troellwyr o gwbl heblaw am amser, sydd yn beth positif – neu beryglus!
Hoffwn i recordio set arall yn y tŷ pan fydd cyfle.
I’r rhai sydd ddim yn gyfarwydd â Butetown, ysgrifennodd yr awdur John Williams gyflwyniad i hanes yr ardal yn y llyfr Bloody Valentine:
[…] from this point on Butetown was not simply a conventional ghetto or a colourful adjunct to the city’s maritime life, but effectively an island. It was not simply a black island: the area had always had a white Welsh population and continued to do so, there was an Irish presence too as well as Chinese, Arab and European sailors, and refugees from successive European conflicts as well. And as the black or coloured population was initially almost exclusively male, Butetown rapidly became a predominantly mixed-race community, almost unique in Britain, the New Orleans of the Taff delta, home of the creole Celts. But this integration was firmly confined to Tiger Bay: above the Bute bridge you were back in the same hidebound old Britain. […]
Cyfres teledu BBC am fywydau, profiadau a diwylliannau pobl dduon oedd Ebony yn yr 80au cynnar. Yn 1984 aeth criw o BBC Bryste i Gaerdydd i ddarlledu rhaglen ‘arbennig’ yn fyw ac mae defnyddiwr YouTube wedi bod yn ddigon caredig i rannu recordiad yn ddiweddar. Yn ôl ffrind sy’n deillio o Butetown mae PAWB yn ymddangos yn y rhaglen hon.
O’n i’n chwilfrydig am gerddoriaeth yr oes ac mae dwy enghraifft dda o artistiad reggae lleol. Bandiau y dociau oedd ymhlith ysbrydoliaethau a chyd-artistiaid Geraint Jarman a’r Cynganeddwyr wrth gwrs.
Bissmillah, sy’n agor y rhaglen, yw band llawn gan gynnwys adran bres gyda dau ganwr sy’n atgoffa fi o Michigan & Smiley a’r oes dancehall cyn reggae digidol.
O 12:00 ymlaen yn ystod clipiau o barti blues mewn lleoliad anhysbys ger Stryd Bute, mae Conqueror Sound – artistiaid gyda phroffil uchel tu hwnt i Gaerdydd a Chymru – yn perfformio mewn hetiau Viet Cong: detholwr yn chwarae fersiwn o’r curiad Answer tra bod canwr yn rhannu ei falchder am liw ei groen. Mae dyn arall yna ond dw i ddim yn gallu canfod ei swyddogaeth.
Mae’r perfformiad Bissmillah yn rhan o gig ehangach ac mae’r rhaglen yn cynnwys dawnswyr o ddull Ghanaidd a band disco o’r enw Denym ar y diwedd. Lleoliad y gig oedd yr Ocean Club ar Rover Way, stryd a enwyd ar ôl cwmni Rover pan oedd ffatri ceir yna. Mae archfarchnad anferth ar hen safle’r ffatri bellach, Tesco Rhostir Pen-Gam.
Mae eitemau am ffasiwn ac ymgyrch yn erbyn y darn Grangetown o’r A4232 yn amseru’r rhaglen. Afraid dweud, dyma oedd y cyfnod cyn y morglawdd a datblygiadau ‘Bae Caerdydd’ pan oedd Margaret Thatcher a’r Ceidwadwyr mewn grym yn San Steffan. Yn ogystal â’r glowyr adeg hynny, roedd bywyd yr un mor anodd i’r docwyr yn Tiger Bay a gweithwyr eraill. Dyna sy’n ddiddorol iawn am glywed sylwadau’r dyn o 13:00 ymlaen, geiriau sy’n atseinio gyda rhai gan Gwyn Alf Williams o’r un cyfnod yn union:
[…] Mae pawb eisiau adeiladu ‘amgueddfeydd’ lawr yma ac ailddatblygu fel bod e’n debyg i ryw atyniad i dwristiaid. Bydd pawb yn byw yn y gorffennol fel fath o amgueddfa fyw […]
Trigolyn Butetown, 1984
Dros yr haf o’n i’n troelli tiwns addfwyn mewn pabell yng ngŵyl gerddorol. Roedd y tiwns yn addfwyn achos roedd hi’n 4 o’r gloch y bore. Yn y tywyllwch, dyma dyn a dynes yn dod ataf i: ‘WAW! PERFFAITH! Dyna oedd yr union gân a gawsom ni yn ein seremoni priodas! A ‘dyn ni wedi dod i’r ŵyl yma ar ein mis mêl! Diolch o galon mêt, mae hon yn BERFFAITH!’.
Heb sôn am y cyd-ddigwyddiad gallech chi ddychmygu bod hi’n braf cael unrhyw fath o ymateb cadarnhaol i set sy’n anelu at bobl mor flinedig, er fy mod i wrth fy modd gyda DJo o’i fath.
Dyna oedd y gân a chwaraeais i, Alberto Balsam, pum munud o’r gerddoriaeth mwyaf hudolus ac adleisiol erioed gan unrhyw artist.
Aphex Twin o Gernyw oedd yr artist. Dros gyrfa o fwy na dau ddegawd mae fe wedi creu caneuon cyflym a swnllyd, caneuon hyfryd, rhai heb unrhyw guriad a llawer iawn rhyngddynt.
Mae’r albwm newydd Syro ganddo fe yn wahanol eto. Mae’r cynhyrchiad yn fwy manwl nag erioed ac yn ddawnsiadwy iawn. Efallai taw hwn yw’r albwm mwyaf dawnsiadwy gan Richard D. James achos mae’r curiadau mor quantised. Dw i’n hoff iawn o’r albwm sy’n gydblethu elfennau o rêv gyda syntheseiddwyr p-funk, e.e. ar draciau fel syro u473t8+e [piezoluminescence mix].
Ond mae’n anodd dychmygu moment hynod arbennig fel yr un yn yr ŵyl eleni.
Mae’r pecyn a dyluniad gan The Designers Republic ar gyfer Syro yn addas iawn. Dw i wedi buddsoddi yn y record finyl ac mae’r clawr yn rhestru dwsinau o gostau, e.e.
[…]
Sticker printed 2 colours…..£0.00975
Mechanical royalty…..£1.1859
Shop displays at indie and chain stores in Australia…..£0.00338
[…]
Mae’r rhestr yn cynnwys pob un cost fesul record. Yn llythrennol gallech chi weld yr union costau sydd wedi mynd tuag at eich cynnyrch ac mae’r eitem ei hun yn edrych fel derbynneb enfawr.
Ond nid 26 Mixes For Cash ydy hwn, nid dyna yw’r pwynt. Mae llawer mwy i gerddoriaeth y boi na chynnyrch masnachol ond dw i’n cael yr argraff bod e uwchben yr holl beth, yn dadansoddi’r diwydiant recordiau a’r cymhlethdod wrth gyrraedd unrhyw berthynas gyda’r gwrandawr. Dyna pam mae’r pecyn a’r dyluniad mor addas.
Er bod 13 mlynedd wedi mynd ers Drukqs, ei albwm stiwdio diwethaf fel Aphex Twin, mae fe wedi defnyddio’r enw The Tuss yn y cyfamser i ryddhau albwm ac EP. Fel mae’n digwydd mae’r deunydd Syro yn debyg iawn i’r jams disgo a ddarparwyd gan The Tuss.
Yn amlwg fel golygydd o’i waith ei hun mae fe wedi bod yn canolbwyntio ar Syro. Mae ‘na peryg bod yr albwm mor gyson mae’n llifo heibio heb i ti sylweddoli. Mae’r traciau bron i gyd yn jams ôl-rêv ar gyfer y clwb. Mae llawer o amrywiaeth yn y seiniau trwy’r albwm, peidiwch â’m camddeall i. Ond mae’r amrywiaeth hollol radical a’r agwedd chwaraeus a fu wedi mynd. Does dim byd heriol yn yr albwm yma ac yn sicr, dim amrydedd. Mae’r dderbynneb ar y clawr yn rhoi’r BPMs, y cyfrif curiadau fesul munud, ar bwys pob teitl rhag ofn bod DJ eisiau eu ffitio mewn set. Peth braf ydy albwm mor hygyrch – gall chwarae’r rhan fwyaf ohono fe yn Pier Pressure neu’r Greeks yn ogystal â’r Full Moon. Yr unig eithriad i’r gyfres o jams ydy’r gân olaf Aisatsana, tiwn piano Erik Satieaidd sy’n atgoffa fi o’r alawon pruddglwyfus ar Drukqs.
Fel ffan, I Care Because You Do o 1995 yw fy hoff albwm ganddo fe o hyd (ac byddwn i’n annog unrhyw un sydd ddim yn gyfarwydd i ddechrau yna). Er bod darnau o’r hen gampwaith yn digon hyfryd i ddefnyddio mewn seremoni priodas neu babell tsilo-mas heddiw, nid fi yw’r math o ffan i ofyn am yr un albwm eto ac eto. Dw i jyst eisiau teimlo rhywbeth. Dyna sydd ar goll wrth wrando ar Syro, mae hi’n gerddoriaeth i’r meddwl a’r traed yn hytrach na’r galon. Braindance os liciwch chi.
Mae modd defnyddio peiriannau i greu pethau gydag enaid. Rhag ofn bod unrhyw amheuaeth, mae gymaint o gerddoriaeth sy’n seiliedig ar gynhyrchiad a dawns o bob math yn wneud i mi deimlo pethau. Syro, dim gymaint.
Wedi dweud hyn i gyd mae’r Aphex Twin yn creu caneuon am yr hir dymor. Dw i ddim wedi cael digon o’r albwm trawiadol yma o bell ffordd. Mae hi’n digon bosib y bydd fy marn i yn newid.
Os oeddet ti’n meddwl pa fath o waith celf yn union fydd yr artist amlgyfryngol Gruff Rhys o Fethesda yn wneud nesaf ar ôl ffilm ddogfen realaeth hudol, llew papur ac arddangosfa o westy a wneud o boteli siampŵ, wel dyma’r ateb.
Mae National Theatre Wales newydd datgan gwybodaeth am brosiect newydd Neon Neon (Gruff Rhys a Boom Bip) – rhywbeth rhwng sioe theatr gydag actorion a phopeth, gig byw a ‘phrofiad gwleidyddol’ o’r enw Praxis Makes Perfect.
Mae’r stori yn seiliedig ar fywyd miliwnydd, Giangiacomo Feltrinelli, y cyhoeddwr a chwyldroadwr Comiwnyddol o’r Eidal. Fe wnaeth cyhoeddi Dr Zhivago ymhlith lot o lyfrau eraill.
Fel rhan o’r ymchwil aeth Gruff gyda’r sgwennwr theatr Tim Price i Milan a Rhufain er mwyn cwrdd â Carlo Giangiacomo, y mab sydd wedi cyhoeddi bywgraffiad am ei dad ac wedi etifeddu’r busnes cyhoeddi teuluol Feltrinelli Editore. Ar hyn o bryd mae Price, Gruff a Bip yn gweithio gyda tîm o bobl gan gynnwys cyfarwyddwr Wils Wilson i weithio ar y sioe.
Tra bydd curiadau disco Eidalo yn chwarae rwyt ti’n gallu chwarae pel fasged gyda Fidel Castro, cael dy dirboeni gan y CIA neu smyglo dogfennau mas o Rwsia (hoffwn i ddweud fy mod i’n cyfansoddi’r geiriau yma ond does dim angen). Gobeithio fydd pobl Cymraeg ddim yn siarad dros y gigs arbennig yma, fel maen nhw wastad yn!! (heblaw os fydd siarad yn rhan o’r profiad, sbo).
Mae’r sioe yn dilyn yr albwm cychwynnol Neon Neon, Stainless Style, prosiect cysyniadol am y miliwnydd car John DeLorean gydag ychydig o help gan ffrindiau fel Cate Timothy.
Dyma I Lust U o 2008.
Bydd albwm newydd hefyd yn ôl y datganiad i’r wasg a rhyw fath o ffilm ddogfen gan Ryan (dim cyfenw hyd yn hyn). Bydd cyfle i glywed trac newydd ac archebu tocynnau i’r sioe, sydd ym mis Mai eleni mewn lleoliad ‘cyfrinachol’ yng Nghaerdydd, nes ymlaen.
Fel blogiwr mae’n rhaid datgan diddordebau. Dw i’n wneud ambell i job i NTW. Ond dw i’n methu aros i brynu fy nhocyn i’r sioe yma.
Wrth gwrs mae ei gwaith gyda Giorgio Moroder – I Feel Love, Bad Girls ac yn y blaen – yn bytholwyrdd ond pe tasiwn i’n DJo heno baswn i’n chwarae’r gân yma ar ddiwedd y nos. Mae’r cynhyrchiad ar y recordiad State of Independence gan Quincy Jones yn anhygoel, fel pryd o fwyd tri-cwrs i’r clustiau.
Mae sawl fersiwn gan gynnwys yr un wreiddiol gan sgwennwyr Jon a Vangelis ond dyma’r fersiwn hir o’r un Donna a Quincy, y gorau yn fy marn i. Chwilia am y finyl 12″ os wyt ti’n gallu.
RIP Donna.
